آزمون EQ که همچنین با نام آزمون هوش هیجانی شناخته میشود، یک ابزار ارزیابی ارزشمند است که طراحی شده است تا هوش هیجانی افراد را اندازهگیری کند. بر خلاف آزمونهای هوش سنتی که تنها بر روی تواناییهای شناختی تمرکز دارند، آزمونهای EQ به توانایی شناسایی، درک و مدیریت احساسات فرد میپردازند. این آزمونها معمولاً از سوالات و حوادث با هدف ارزیابی مهارتهایی مانند همدلی، آگاهی از خود، مهارتهای اجتماعی و تنظیم هیجانی تشکیل شدهاند. با ارزیابی هوش هیجانی، آزمون EQ بینشهایی درباره روابط انسانی، پتانسیل رهبری و کلیت رفاه فردی فراهم میکند. با کاربردهای عملی در توسعه شخصی، رشد حرفهای و کارایی سازمانی، آزمون EQ همچنان در زمینههای مختلف به طور گسترده استفاده میشود.
آمار نشانگر این است که بیش از 75 درصد از 500 شرکت برتر جهان برای استخدام، هوش هیجانی کارجویان را بررسی میکنند.
تست هوش هیجانی بار-آن یا EQ ، به بررسی پانزده عامل هوش هیجانی یعنی استقلال، خودابرازی، عزت نفس، خودآگاهی هیجانی، خودشکوفایی، روابط بین فردی، مسئولیت پذیری اجتماعی، انعطاف پذیری، همدلی، قدرت حل مسئله، واقع گرایی، کنترل تکانش ،تحمل فشار روانی، شادمانی و خوشبینی میپردازد.
EQ به طور خلاصه به هوش هیجانی گفته میشود و به توانایی شخص برای شناسایی، درک و مدیریت احساسات خود و دیگران اشاره دارد. EQ شامل مهارتهای اساسی مانند همدلی، آگاهی از خود، آگاهی اجتماعی و تنظیم هیجانی است.
برخلاف IQ که هوش شناختی را اندازهگیری میکند، EQ بر روی هوش عاطفی تمرکز دارد که نقش مهمی در موفقیت شخصی و حرفهای دارد. افراد با EQ بالا معمولاً روابط میانفردی قویتر، مهارتهای ارتباطی مؤثر و توانایی بهتری در حل اختلافات دارند.
EQ نه تنها برای پیمایش وضعیتهای اجتماعی بلکه برای موفقیت در جنبههای مختلف زندگی ضروری است. با درک و بهبود EQ، افراد میتوانند تواناییهای رهبری، کار تیمی و کلیت رفاه خود را افزایش دهند.
اصلیترین تفاوت بین EQ و IQ در حوزههای تمرکز آنهاست. در حالی که IQ هوش شناختی و توانایی حل مسائل را اندازهگیری میکند، EQ هوش عاطفی و مهارتهای بین فردی را ارزیابی میکند.
آزمونهای IQ معمولاً استدلال منطقی، توانایی ریاضی و زبان، در حالی که آزمونهای EQ به همدلی، آگاهی از خود، آگاهی اجتماعی و تنظیم هیجانی میپردازند.
در حالی که هر دو برای موفقیت کلی مهم هستند، EQ نقش مهمی در درک و مدیریت احساسات، تقویت روابط سالم و پیمایش وضعیتهای اجتماعی بهطور مؤثر دارد. ترکیب کردن EQ بالا با IQ قوی میتواند منجر به فردی توانمند و موفق در جوانب مختلف زندگی شود.
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که هوش هیجانی یا EQ در مقابل بهره هوشی یا IQ نیست بلکه هر یک جنبهای از تواناییهای ما را مورد ارزیابی قرار میدهند و پیشنهاد ما این است که در هر دو نوع تست هوش شرکت کنید. قطعا شرکت در هر دو تست EQ و IQ میتواند به شما کمک کند دید بهتری نسبت به شرایط خودتان داشته باشید و آگاهانه در مسیر پیشرفت و موفقیت گام بردارید.
تست بهره هوشی توانایی شما را در حل مسئله میسنجد و تست هوش هیجانی تواناییهای اجتماعی شما را محک میزند. زندگی پر از تعاملات اجتماعی است و اگر افراد نتوانند عملکرد خوبی در روابط اجتماعی خود داشته باشند، قطعا با مشکلاتی مواجه خواهند شد.
هوش هیجانی میتواند به افراد در ابعاد مختلف زندگی کمک کند. برخی تحقیقات نشان دادهاند افرادی که هوش هیجانی بالاتری دارند، سلامت جسم و روان بیشتری نیز دارند. از این رو میتوان گفت که هوش هیجانی در سراسر زندگی ما نقش دارد، از موفقیت در روابط خانوادگی گرفته تا موفقیت در فضای کسب و کار.
از جمله کاربردهای هوش هیجانی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
۱- هوش هیجانی به افراد کمک میکند تا بتوانند روابط سالمتر و بهتری داشته باشند و از قضاوتهای عجولانه پرهیز کنند. افراد با هوش هیجانی بالا بهتر میتوانند با دیگران همدلی کنند.
۲- افراد با هوش هیجانی بالا در شرایط دشوار بهتر میتوانند بر استرس ناسالم خود غلبه کنند و اجازه ندهند استرس بر توانایی تعقل آنها چیره شود.
۳- هوش هیجانی به افراد کمک میکند بتوانند هیجانات خود را بهتر کنترل کنند و در صورت لزوم آنها را به تاخیر بیندازند.
۴- یکی از مهمترین کاربردهای هوش هیجانی، شناخت احساسات خود است. اگر افراد بتوانند احساسات خود را بشناسند، بهتر میتوانند آن را کنترل کنند.
۵- هوش هیجانی کمک میکند افراد بتوانند زندگی جسمی و روانی سالمتری داشته باشند.
۶- هوش عاطفی، انگیزه و امید را در انسان زنده نگه میدارد. افراد با توانایی هوش هیجانی بالا بهتر میتوانند در مسیر اهداف خود رو به جلو حرکت کنند و موانع را پشت سر بگذارند.
۷- هوش هیجانی حتی در مدیریت زمان نیز تاثیرگذار است.
در این قسمت تنها به بخش بسیار کوچکی از مزایای هوش هیجانی بالا پرداخته شد؛ چرا که هوش هیجانی در تمامی جنبههای فردی و اجتماعی زندگی افراد به نوعی نقش دارد، بنابراین کاربردهای آن نیز بسیار زیاد است.
برای سنجش هوش هیجانی افراد، آزمونهای EQ متعددی وجود دارند. آزمونهایی که هر یک مطابق با نظریهای شکل گرفتهاند و اهداف خاص خود را دنبال میکنند.
یکی از محبوبترین و معتبرترین تستهای سنجش هوش هیجانی، آزمون هوش هیجانی بار آن یا Bar-on Emotional Quotient Inventory است. این آزمون توسط روون بار آن طراحی شده است.
این آزمون از زمان خلق تا کنون چندین توسط محققان ارزیابی شده است و ویراست ۲۰۰۶ آن، بسیار محبوب است.
بار آن مطالعات زیادی در زمینه مباحث روانشناختی داشته است و تمرکز تحقیقات دکتری او نیز، بهزیستی روانشناختی بود. بار آن سعی داشت رفتار و عملکرد طیف گستردهای از افراد جامعه را بررسی کند. با گسترش مفاهیم روانشناسی مثبت، بار آن به این زمینه علاقهمند شد و تحقیقات خود را در حوزه رشد و ارزیابی هوش هیجانی ادامه داد.
تست روانشناسی بار آن بر پایه تحقیقات بار آن طراحی شده است و سعی دارد مجموعهای از تواناییها و شایستگیهای اجتماعی و هیجانی افراد را ارزیابی کند.
تست EQ بار آن مشخص میکند هر فرد در زمینه درک و تعامل با دیگران، مدیریت احساسات و خواستهها و توانایی مبارزه با چالشهای روزمره، چه عملکردی دارد.
تست هوش هیجانی بار آن، ۵ مولفه کلی دارد و این ۵ مولفه در مجموع ۱۵ عامل را بررسی میکنند.
در آزمون بار آن، ۵ مولفه اصلی ارزیابی میشوند. هر یک از این مولفهها خود از عواملی شکل یافتهاند. در ادامه مولفههای اصلی تست هوش هیجانی بار آن و عوامل آن را معرفی خواهیم کرد.
در این مولفه سعی میشود توانایی افراد در سازگاری با شرایط و افراد مختلف سنجیده شود. عواملی که در مولفه سازگاری بررسی میشوند، شامل موارد زیر میشوند.
- واقع گرایی
- انعطاف پذیری
- حل مسئله
در این مولفه از آزمون بار آن، توانایی مدیریت و کنترل استرس افراد مورد ارزیابی قرار میگیرد. عواملی که در مولفه مدیریت استرس بررسی میشوند، عبارتاند از:
- تحمل استرس
- کنترل تکانه. تکانه به حوادث یا اتفاقاتی گفته میشود که به یک باره شرایط ما را تغییر میدهند.
در این بخش از تست EQ بار آن به توانایی افراد در شناخت خویش پرداخته میشود. عواملی که در این مولفه ارزیابی میشوند، عبارتاند از:
- خود آگاهی هیجانی
- خود ابرازی
- احترام به خود
- خود شکوفایی
- استقلال
در مولفه روابط بین فردی، توانایی افراد در ارتباطات و تعاملات اجتماعی سنجیده میشود. در این مولفه از تست EQ بار آن، به عوامل زیر پرداخته میشود.
- همدلی
- مسئولیت پذیری اجتماعی
- رابطه بین فردی
در این قسمت، توانایی افراد در کنترل هیجانات مورد ارزیابی قرار میگیرد. در مولفه خلق و خوی عمومی نیز، عوامل زیر بررسی میشوند.
- خوش بینی
- شادمانی