روز اول دوره کارآموزی نزدیک است و ذهن شما انباشته از هزاران سؤال مختلف است؛ از خود می‌پرسید: «چه کارهایی را باید در دوره کارآموزی انجام دهم تا نظر کارفرما را به خود جلب کنم؟ از انجام چه کارهایی در این دوره اجتناب کنم؟ چگونه باید با کارفرما و دیگر همکاران در محیط کاری رفتار کنم؟ وظایف یک کارآموز چیست؟» شاید قبلاً داستان‌هایی را درباره دوره کارآموزی از دوستان و آشنایان‌تان شنیده باشید اما باید بدانید که هر کارآموز یک تجربه متفاوت از این دوره را کسب می‌کند. حتی کارآموزی در یک شرکت یکسان در زمان دیگر می‌تواند چالش‌های بسیار متفاوتی داشته باشد، چه برسد به کارآموزی در یک شرکت دیگر! با اینکه دوره کارآموزی برای کارآموزان تجربه‌ای متفاوت است ولی برخی نکته‌ها می‌تواند برای همه افراد صادق باشند. بنابراین، ما این نکته‌ها را در قالب بایدها و نبایدهای کارآموزی آورده‌ایم؛ با دانشکار همراه باشید.
کارآموزان در دوره کارآموزی چه کارهایی را باید انجام دهند؟
برای یک کارآموز مهم‌تر از آشنایی اولیه با مفاهیم موقعیت شغلی مورد نظر؛ مهارت‌های ارتباط موثر، رفتار و اخلاق کاری است. چیزی که امروزه مهارت‌های نرم نامیده می‌شود. بخشی از بایدها و نبایدهای کارآموزی عمومی است اما بعضی مسائل در حین کار بدست می‌آید و اکتسابی ست. شاید این که از اتفاقات و ارتباطات بین افراد در دوره کارآموزی درس بگیرید و تجربه‌اندوزی کنید، خودش یک مورد بسیار مهم باشد.
به اندازه سؤال بپرسید
شما تجربه زیادی ندارید و این خوب است! این همان چیزی است که دوره کارآموزی برای آن اختصاص یافته است. برای آشنایی با آنچه انجام می‌دهید و مدیر از شما انتظار دارد، باید خود را آماده کنید. این بدین معنا است که شاید در طول انجام کار مرتکب برخی اشتباهات نیز شوید. بنابراین فقط به یاد داشته باشید که سؤالات زیادی بپرسید و حتی در حین کار یادداشت برداری کنید.
اکثر مدیران، مایل هستند به پرسش‌های شما پاسخ دهند تا در دوره کارآموزی، بتوانند موارد مهمی را از شما کشف کنند و نکات ضروری آموزشی را در دوره کارآموزی به شما آموزش دهند. پس از سؤال کردن نترسید. هر چیزی را که نمی‌دانید بپرسید. فقط لازم است زمان و موقعیت سؤال کردن را در نظر بگیرید، مثلاً اگر مدیر مستقیم شما کار دارد و یا در جلسه است، باید منتظر شوید تا از فعالیت‌های خود فارع شود. سؤالات خود را مفید و به اندازه بپرسید، هر چیزی که به ذهن‌تان می‌رسد را مطرح نکنید.
صادقانه رفتار کنید
صادق بودن، مهم‌ترین شیوه رفتاری شما در دوره کارآموزی است. قطعاً باید در مورد توانایی‌های خود صادق باشید. اگر نمی‌دانید چگونه کاری را انجام دهید، کافی است به مدیر خود بگویید و از این فرصت استفاده کنید تا چیز جدیدی یاد بگیرید. ارتباط صادقانه یک ویژگی مشخص است که مدیران در شخصیت کارآموزان به دنبال آن هستند.
حتی وقتی در مورد مسائل کوچک و جزئی صحبت می‌کنید، سعی کنید نهایت صداقت را به کار ببرید. رفتار صادقانه باعث می‌شود افراد به شما اعتماد کنند و کارهای بیشتری و بهتری را به شما بسپارند. همه مدیران و کافرمایان به دنبال افراد صادق و مورد اطمینان هستند؛ هر رفتار دروغین و به دور از صداقت، همچون تیری در قلب یک کارفرما است! حتی با بروز چنین اتفاقی، ممکن است ادامه دوره کارآموزی در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.
رفتار دوستانه داشته باشید و با همه صحبت کنید
به عنوان کارآموز، این مهم است که شما بخواهید و سعی کنید با همکاران خود آشنا شوید. از این گذشته، ایجاد شبکه‌ای از دوستان، یکی از بهترین قسمت‌های دوره کارآموزی است. شما باید با شرکت در جلسات و حضور در فعالیت‌های مختلف گروهی، با دیگران ارتباط بگیرید.
برخی از راه‌های عالی برای آشنایی با دیگران، نشستن با گروه‌های مختلف کاری برای صرف ناهار، صحبت کردن با افراد در زمان استراحت یا حتی انجام فعالیت‌های خارج از شرکت است (به عنوان یک فعالیت داوطلبانه). در حالی که بسیار خوب است که با همکاران خود آشنا شوید. به یاد داشته باشید؛ این کار نباید در فعالیت‌های شما خللی ایجاد کند. وقت خود را برای برقراری ارتباطات مثبت صرف کنید، زیرا ممکن است بعد از پایان دوره کارآموزی، این ارتباطات حفظ شود و روزی بتوانید از آن به نحو احسن استفاده کنید.
یک تجربه جالب: تجربه کارآموزی در شرکت جنرال الکتریک آمریکا
منظم و وقت شناس باشید
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌هایی که مدیران به عنوان وظایف کارآموز در نظر می‌گیرند، نظم و وقت‌شناسی فرد کارآموز است. این نه تنها به معنای به موقع رسیدن به محل کار است بلکه انجام به موقع و دقیق کارهای محول شده نیز می‌باشد. در طول دوره کارآموزی، باید یاد بگیرید که چگونه یک وظیفه را برنامه‌ریزی و تقسیم‌بندی کنید تا بتوانید وقت خود را به طور عاقلانه مدیریت کنید.
برنامه ریزی و پیگیری مهلت تعیین شده برای انجام کارها در یک تقویم یا دفترچه یادداشت بسیار مفید است، به این ترتیب می‌توانید زمانی را برای کارهای مختلف اختصاص دهید و آنها را سر موقع به اتمام برسانید. اگر فهمیدید که برای کاری زمان بیشتری نیاز دارید، حتماً این مورد را به مدیر مستقیم خود گزارش دهید. حتی ممکن است بخواهید از او کمک و مشورت بگیرید. تا زمانی که با برنامه ریزی پیش بروید و کارها را به موقع انجام دهید، وارد یک بازی «بُرد – بُرد» شده‌اید، زیرا هم خودتان چیزهای زیادی یاد می‌گیرید و هم مدیران روی شما حساب ویژه‌ای باز می‌کنند.
کارهای آیندهدار را انجام دهید
کارآموزان به عنوان دانه‌های کوچک و ظریفی هستند که در همان زمینی که کارفرما صاحب آن است، کاشته می‌شوند تا بتوانند جوانه زده و رشد کنند. اگر دوره کارآموزی تمام شود و همه چیز طبق برنامه پیش برود، شما به عنوان یک نهال تازه از زمین رویش خواهید کرد اما تنها راه رسیدن به یک نهال سبز و تازه، انجام کارهای آیندهدار است.
ممکن است ساده به نظر برسد اما انجام یک کار مناسب به چیزی بیش از اتمام به موقع کار نیاز دارد. نه تنها باید براساس نوع تحصیلات و علاقه خود، کاری را انجام دهید بلکه باید آن کار را به شیوه‌ای اصولی یاد بگیرید. به شرکت‌های مناسب درخواست کارآموزی دهید و از مدیران بخواهید کارهای مهم را به شما بسپارند. فقط به این فکر نکنید که فعالیتی را به موقع انجام دهید، به این فکر کنید که چطور می‌توانید در کاری پیشرفت کنید که آینده‌ساز باشد.
نگرش مثبت داشته باشید
معمول است که کارآموزان انتظار داشته باشند که مسئولیت و کارهای مهم‌تر و مؤثرتری انجام دهند. وقتی آنها احساس کنند که شرایط این‌گونه نیست، احساس نارضایتی خواهند کرد. اگر این موضوع به نظرتان آشنا است، از نگاه مدیر خود به آن فکر کنید؛ آنها هنوز علائق و توانایی‌های شما را نمی‌شناسند و اعتماد کردن به کارهای‌تان نیاز به زمان دارد.
با اطمینان از اینکه نسبت به کار و همکاران خود نگرش مثبتی دارید و حتی ساده‌ترین کارها را بدون شکایت انجام می‌دهید، مطمئناً توجه آنها را جلب کرده و به سرعت به شما اطمینان می‌دهند که کارهای پیچیده‌تری را باید به شما بسپارند. برعکس، اگر این دیدگاه را داشته باشید که در حال انجام کاری کم ارزش هستید و در انجام فعالیت‌ها انرژی کافی صرف نمی‌کنید، احتمالاً تصورات بدی را به سمت مدیر خود می‌فرستید. اگر نگرش مثبت داشته باشید، هم خودتان و هم سایر افراد را شگفت زده خواهید کرد.
کاملاً حرفهای رفتار کنید
یکی دیگر از وظایف کارآموز که در راستای انتظارات کارفرما قرار دارد، حرفهای رفتار کردن است. در روزهای نخست رفتاری شوک زده دارند. بگذارید از اینجا شروع کنیم؛ در زمان دانشگاه اگر تکالیف خود را انجام نمی‌دادید، هیچ کس به شما خُرده نمی‌گرفت! نهایت کار این بود که واحد مربوطه را ترم بعد پاس می‌کردید اما در محیط کار انجام ندادن یک کار به معنای از دست دادن مشتری تلقی می‌شود.
بنابراین حساسیت بیشتری وجود دارد، زیرا هر کار شما به عنوان یک حرکت رو به جلو و یا برعکس، یک حرکت رو به عقب برای شرکت تلقی می‌شود. بنابراین، باید به سرعت خود را با محیط کار وفق دهید و حرفهای عمل کنید. در طول روزهای کاری خود از از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی استفاده نکنید. لباس مناسب بپوشید و در رفتار و کردار خود تجدید نظر کنید. همیشه به موقع یا زودتر از بقیه به سر کار بیایید. اگر شرایط اضطراری باعث دیر آمدن شما به شرکت شد، سعی کنید در اسرع وقت، مورد را به مدیر مستقیم خود گزارش دهید.
کلمه تشکر را زیاد تکرار کنید
از مشتریان، همکاران و هر فرد دیگری که در دوره کارآموزی مستقیماً با او در تماس هستید، تشکر کنید. سپاس گذار بودن به معنای اصیل بودن است، یعنی افراد به اصالت وجود شما که روشن بینی است پی می‌برند. سپاس گزاری به عنوان یک مرهم عمل می‌کند و به دامنه دوستی شما با افراد می‌افزاید. مدیران افراد سپاس گزار را بیشتر می‌پسندند، زیرا آنها در ذهن خود چنین تصور می‌کنند که به دلیل فراهم آوردن محیط کاری مناسب برای یادگیری، کارآموزان باید سپاس گزار رفتار آنها باشند.
بنابراین، هر چیزی که در محیط از هر فردی آموزش می‌بینید را با یک تشکر جواب دهید. افراد به ندرت آنچه را که شما انجام داده‌اید را به خاطر خواهند آورد، آنها بیش از هر چیز تحت تأثیر نوع رفتار شما خواهند بود. دوره کارآموزی، بیشتر درک این موضوع است که چرا کسب و کارها به رفتار و شخصیت نیروهای کاری، بیش از نوع کارشان اهمیت می‌دهند؟!
مسئولیت بیشتری درخواست کنید
برخی از سؤالات شما از مدیرتان باید شامل پرسش‌هایی در مورد افزایش مسئولیت‌هایی باشد که می‌توانید به عهده بگیرید. فایده این موضوع در این است مسیرهای شغلی در حرفه شما و رسیدن به یک کار دائمی، نیاز به بالا بردن پتانسیل کاری و انجام مسئولیت‌های بیشتر دارد. وقتی شما از مدیر خود درخواست کار بیشتر و متفاوتی دارید، او انگیزه و علاقه شما را می‌بیند و درک می‌کند که چقدر برای این کار ارزش قائل هستید.
سعی کنید توانایی‌های خود را در طول دوره کارآموزی، آرام آرام آشکار کنید. در بدو ورود نخواهید که همه کارها را انجام دهید! اول از یک کار شروع کنید، سپس کشف کنید چه فعالیت‌های دیگر در شرکت در حال انجام هست. تلاش کنید در موضوعاتی که ایده و خلاقیت دارید، خودتان را وارد کنید. در صورتی که بتوانید مدیر مستقیم خود را قانع کنید، می‌توانید از او بخواهید که کارهای اصلی را به شما واگذار کند.
حتما برای شما مفید خواهد بود: کارآموزی در 10 شرکت برتر دنیا
کارآموزان در دوره کارآموزی چه کارهایی را نباید انجام دهند؟
علاوه بر بایدها، نبایدهای کارآموزی هم بسیار اهمیت دارد. برخی رفتارها بصورت عمومی در فضای کاری می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.
زیاد از خود نگویید
به عنوان کارآموز، مدیران می‌دانند که شما برای یادگیری در شرکت آنها هستید. بنابراین، این مهم است که شما روحیه یادگیری داشته باشید تا اینکه بخواهید چیزی را به کسی آموزش دهید. در عوض، برای یادگیری از همكاران خود وقت بگیرید و ذهن خود را باز نگه دارید. بهترین راه برای تأثیرگذاری بیشتر در افراد، گوش دادن به حرفهای آنها است. پس سعی کنید بیشتر شونده باشید تا فردی که از بدو ورود در حال تعریف و تمجید از خود است!
اگر از خودتان و دانسته‌هایتان زیاد صحبت کنید، به طوری که انگار در حال آموزش دادن به دیگران هستید، باید بدانید که هم کار به خصوصی را یاد نمی‌گیرد و هم دیگران شما را آدمی خودپسند در نظر می‌گیرند. تمام مدیران و کارفرمایان در تمام جهان، دوست دارند کارآموزان بیشتر شونده و دریافت کننده باشند. این در واقع همان ماهیت اصلی دوره کارآموزی است، یعنی داشتن روحیه یادگیری!
از حواشی و ارتباطات منفی دوری کنید
بعضی اوقات به راحتی می‌توان حرف یا سخنی را به صورت شایعه در شرکت پخش کرد. با این حال، بسیار مهم است که با کسی درگیر نشوید و بَد صحبت نکنید. بهترین شرط شما اجتناب از ورود به حاشیه و تولید شایعات در محیط کاری است. نباید کاری کنید که صحبت‌های شما باعث آسیب به دوره کارآموزی‌تان شود. اگر با کسی مشکلی دارید بهتر است با آن شخص صحبت کنید. هم چنین با مدیر خود حرف بزنید یا اگر نمی‌توانید هیچ کاری انجام دهید، بهتر است سکوت کنید.
بَد صحبت کردن در مورد کسی، نه تنها آن فرد را بَدنام نمی‌کند، بلکه بیشتر شخصیت شما را به عنوان کارآموز زیر سؤال میبرد. افرادی که سال‌ها در یک شرکت مشغول به کار بوده‌اند، شخصیت شناخته شده‌ای دارند و مورد قبول مدیریت هستند. پس شما دقیقاً با وارد شدن به حاشیه، خودتان را بَدنام می‌کنید. سکوت کردن یا ترک اتاق فقط چند نمونه از رفتارهایی هستند که باید برای جلوگیری از شایعات اداری اتخاذ شوند. با درگیر نشدن، خود را به شکلی مثبت از شایعات به دور نگه دارید.
کارهای شخصیتان را در شرکت انجام ندهید
وقتی در دوره کارآموزی هستید، مهم است که همیشه مسئولانه عمل کرده و زندگی شخصی خود را از زندگی کاری‌تان جدا کنید. شما نباید در محیط کار مدام با همکاران از زندگی شخصی و دستاوردهای‌تان بگویید. شما در یک شرکت مهم هستید، در «کافه» نیستید که بخواهید از زمین و زمان صحبت کنید! محیط کاری روحیه سیستمی می‌خواهد، به این معنا که کار باید در زمان کار و استراحت در زمان استراحت باشد.
برخی از راه‌های مؤثر برای حفظ زندگی شخصی خود، محدود کردن تماس‌های تلفنی، پیام‌های متنی و ایمیل است. این موارد نه تنها شما را از کارتان منحرف می‌کنند بلکه مدیر شما می‌تواند آنها را رفتاری غیر‌حرفه‌ای قلمداد کند. اگر نیاز به پاسخ گویی به یک تماس تلفنی دارید، بهترین کار این است که از میز کار خود دور شوید و به یک منطقه خصوصی بروید. پس، همیشه بهترین نگرش خود را در مورد کار به ارمغان بیاورید و به یاد داشته باشید که همیشه مسئولانه رفتار کنید.
از ابتدا انتظار استخدام شدن نداشته باشید
نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که کارآموزی شما فقط یک تجربه یادگیری موقتی است. اگرچه استخدام عالی خواهد بود اما مهم است که به یاد داشته باشید که دوره کارآموزی به معنای تضمین ادامه همکاری با شرکت مذکور نیست. هدف اصلی شما این است که تمام تلاش خود را انجام دهید و تا حد امکان قوه یادگیری خود را بالا نگه دارید، زیرا کارآموزی می‌تواند برای فرصت‌های شغلی بیشتر، درب‌‌های جدیدتری را به روی شما باز کند.
بسیاری از دوره‌های کارآموزی می‌توانند به یک موقعیت شغلی خوب تبدیل شوند. با این حال انتظار می‌رود که در بدو ورود، با فکر استخدام شدن، دوره کارآموزی خود را شروع نکنید! فقط سعی کنید یاد بگیرید و تلاش خود را برای رسیدن به یک سمت شغلی به خرج دهید. اگر موقعیتی پیشنهاد شد، سعی کنید یک قدم عقب نشینی کنید و ببینید آیا این بهترین وضعیت برای شما است یا خیر. اگر دوره کارآموزی به خوبی پیش رفت، می‌توانید در پایان دوره در مورد علاقه خودتان در مورد کار در شرکت مذکور، با مدیر مستقیم‌تان صحبت کنید.
این مقاله مناسب شما خواهد بود: کارآموزی مقدمه‌ای برای کارآفرینی
بی حوصله نباشید
هیچ مدیری دوست ندارد نیروهای کارش، افرادی خسته و بی‌حوصله‌ای باشند؛ به ویژه برای کارآموزان که باید انرژی و حوصله بیشتری از خود نشان دهند. انتشار احساس خستگی و بی‌حوصلگی، دقیقاً همان رفتار ناپسندی است که باعث می‌شود نه تنها چیزی یاد نگیرید بلکه دوره کارآموزی خودتان را بدون مقصود و هدف طی کنید. درست است که همه کارهایی که انجام می‌دهید به همان اندازه جالب نخواهند بود اما مهم این است که بتوانید وضعیت خود را مدیریت کنید.
برخی از کارها ممکن است شما را به چالش بیاندازند و برخی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند تا به اتمام برسند. شما نباید در انجام کارها بی‌حوصله باشید بلکه باید ببینید چه چیزی می‌توانید از آن فعالیت‌ها بیاموزید. این نشان‌دهنده اشتیاق و انگیزه شما به کار است. کارفرما به خوبی چنین انگیزه‌ای را می‌بیند و احساس می‌کند که شما آدمی تلاشگر هستید. سعی کنید به جای نِق زدن! فقط به یادگیری فکر کنید.
نباید فرهنگ سازمانی را زیر پا بگذارید
یادگیری مهارت‌های جدید مهم است اما در عین حال، رعایت فرهنگی که در سازمان در جریان است نیز با اهمیت هستند. فرهنگ سازمانی یکی از مهم‌ترین وظایف کارآموز است که می‌تواند شامل ساعت کار، نوع لباس و مکاتبات بین کارمندان باشد. کارآموزان باید عادات شغلی را که کارفرما برای آنها ارزش قائل هستند را رعایت کنند. فرهنگ سازمانی در هر محیطی دیده می‌شود، حتی زمانی که در دانشگاه بودید، باید بر طبق یک سری قانون و مقررات عمل می‌کردید.
محیط‌های کاری نه تنها از این قاعده مستثنأ نیستند بلکه فرهنگ سازمانی در آنها واقعی‌تر و ملموس‌تر است. هر فرآیند در شرکت به معنای صرف انرژی، زمان و هزینه است. اگر شما فرهنگ سازمانی را رعایت نکنید، انرژی و زمان را تلف کرده و شرکت را متحمل هزینه‌های نامربوط و اضافی می‌کنید. سعی کنید بر طبق فرهنگ سازمانی رفتار کنید، تا در نگاه مدیران فردی منظم و تابع قانون به نظر برسید.
از پوشیدن لباس نامناسب اجتناب کنید
شما این جمله را حتماً شنیده‌اید: «لباس خود را برحسب موقعیت انتخاب کنید، نه علاقه شخصی.» از مدیر مستقیم خود مطلع شوید که فضای اداری چگونه است و نوع پوشش متناسب با آن چیست. اگر در فرهنگ سازمانی، لباس خاصی تعریف شده باشد، پس مجبور هستید آن لباس را به تن کنید. اگر چنین تعریفی وجود نداشته باشد، مناسب است در دوره کارآموزی بهترین و مناسب‌ترین لباس‌های خود را به تن کنید.
به طور کلی، لباس مناسب پوشیدن نه تنها احساس خوبی به شما می‌دهد بلکه این امر را نشان می‌دهد که شما مایل به تلاش بیشتری برای کسب تجربه هستید. تحقیقات نشان داده‌اند که شیوه لباس پوشیدن نه تنها بر نحوه نگرش افراد تأثیر می‌گذارد بلکه بر نحوه احساسات و ذهنیت خودِ فرد نیز مؤثر است. لباس خوب به شما اعتماد به نفس می‌دهد و نگرش مثبت را در شما تقویت می‌کند. بنابراین، سعی کنید با لباس تمیز و مناسب دوره کارآموزی خود را سپری کنید.
کلام آخر
دوره کارآموزی، تجربه یادگیری خوبی دارد و به شما این امکان را می‌دهد که جزئی از فرهنگ یک شرکت شوید و تجربیات گران‌بهایی را در دنیای واقعی کسب کنید. دوره کارآموزی یک راه عالی برای فهمیدن دوست داشتن‌ها و دوست نداشتن‌ها است؛ حتی ممکن است شما را به سمت یک مسیر شغلی عالی سوق دهند.
تا آنجا که می‌توانید همه چیز را جذب اندیشه خود کنید و آنچه را یاد می‌گیرید در آینده عملی کنید. کارآموزی را به عنوان یک تجربه یادگیری در نظر بگیرید و سعی کنید دریابید که با چه هدفی این دوره را گذرانده‌اید. به خاطر داشته باشید که خود را به طور کامل در دوره کارآموزی درگیر کنید تا قبل از شروع کار اصلی خود، از هر نظر آماده باشید.
همین حالا می‌توانید فرصت کارآموزی مناسب را پیدا کنید
اگر بایدها و نبایدهای کارآموزی را به درستی فرا بگیرید، بعد از پشت سر گذاشتن این دوره، به کارفرما نشان داده‌اید که چرا او باید شما را به طور دائم استخدام کند.
