نظام جبران خدمت، نظام مورد علاقه کارکنان یا مدیران
تمام فعالیت ها و فرآیندهای سازمانی توسط اعضای فعال در سازمان ها اجرا می‌شوند. اعضای فعال سازمان ها، اعم از مدیران، کارکنان، سهامداران و… در ازای خدمتی که ارائه می دهند انتظاراتی نیز دارند. انتظارات اعضا طی مجموعه فرآیندهایی تحت عنوان نظام جبران خدمت برآورده می‌شوند؛ یعنی سازمان ها با بهره گیری از سیستم جبران خدمت، طی مراحل مختلفی نیازهای افراد در بعد مالی و غیر مالی را نیز تأمین می کنند.
در واقع، شرکت ها در قبال استعدادها، مهارت ها، سرمایه گذاری ها، تلاش ها و خدمات اعضا، با ارائه حقوق، پاداش، بیمه، بن های مختلف، تأمین بستر مناسب رشد، پشتیبانی آموزشی، تضمین آینده شغلی و… موجبات رضایت کارکنان را فراهم می نمایند. برنامه ریزی و اجرای صحیح این سیستم نیازمند دقت و کفایت است و به افراد متخصص سپرده می‌شود.
نظام جبران خدمت چیست؟
سازمان ها و شرکت هایی که با نیروی انسانی سروکار دارند، با بهره گیری از سیستم ها و فرآیندهای مختلفی چون سیستم مدیریت عملکرد، نظام جبران خدمت، سیستم ارزیابی کارکنان و… امور مربوط به کارکنان را ساماندهی می‌کنند. سیستم جبران خدمت (service compensation) با ارائه‌ی حقوق و مزایا، فعالیت کارکنان را جبران می نماید. در واقع تمام دریافتی های کارکنان از سازمان، به عنوان جبران خدمت محاسبه می‌شوند.
ارائه‌ی مزایای مختلف به کارکنان سبب بهبود عملکرد و کاهش کم کاری و اشتباهات می‌گردد. این دریافتی ها شامل موارد نقدی، غیر نقدی و غیرمادی نیز هستند که قابل کاهش و افزایش هستند. دریافتی های نقدی شامل حقوق، پاداش، بن های خرید و کارت های اعتباری هستند. در حالیکه دریافت های غیر نقدی شامل بیمه، دفترچه های درمانی، اتومبیل، مسکن و تجهیزات ارائه شده به کارکنان هستند.
فراهم نمودن بستر رشد کارکنان، مرخصی ها، ترفیع رتبه، آموزش ها، تضمین آینده ی شغلی و… جزء دریافتی های غیر مالی هستند که فرد را از لحاظ روانی تأمین می‌نمایند؛ بنابراین سیستم جبران خدمت با هدف تأمین نیازهای کارکنان و افزایش رضایت آنها اجرا می‌شود و در نهایت سبب پیشبرد اهداف سازمان می‌گردد. برنامه ریزی و محاسبه تمام امور مربوط به تأمین نیازهای کارکنان جزء سیستم مذکور است که با دقت فراوان انجام می‌شود.
انواع دریافتی های نظام جبران خدمت
نظام جبران خدمت، خود را در برابر تأمین نیاز و فراهم نمودن شرایط دلخواه برای کارکنان موظف می داند. در واقع سازمان ها با بهره گیری از این سیستم و ارائه انواع مزایا، علاوه بر افزایش بهره وری کارکنان، همکاری نیروی انسانی را تثبیت می بخشند. دریافتی های کارکنان که در لیست جبران خدمت موجود هستند در دسته های مختلف قرار می گیرند. دریافتی های مالی مستقیم، دریافتی های مالی غیرمستقیم و دریافتی های غیر مالی جزء موارد ارائه شده به کارکنان هستند که هر کدام با هدف خاصی تنظیم می شوند.
• دریافتی های مالی مستقیم:
این دریافتی ها با پرداخت پول به کارکنان ارائه می‌شوند. حقوق و دستمزد و پاداش اولین و اصلی ترین پرداختی های شرکت به کارکنان محسوب می‌شوند که پرداخت منظم آن از وظایف بخش حسابداری است.
• دریافتی‌های مالی غیر مستقیم:
حدود 40% دریافتی های کارکنان سازمان ها در قالب خدمات مالی غیرمستقیم ارائه می‌شوند. مرخصی ها، انواع بیمه، برنامه های بازنشستگی، سرویس های رفت و برگشت، مسکن و اتومبیل در دسترس کارکنان نیز جزء دریافتی های مذکور هستند که بیشتر از حقوق اصلی، رضایت کارکنان را جلب می کنند. مرخصی های استعلاجی، مرخصی با حقوق و مرخصی های سالانه سبب تجدید قوای کارکنان می‌گردند. برخی از سازمان ها با ارائه خدمات غذایی، خدمات فروشگاهی، خدمات درمانی و خدمات ورزشی به کارکنان، میزان رفاه و آسایش آنان را تحت تاثیر قرار میدهند.
• دریافتی‌های غیرمالی:
بهبود عملکرد نیروی انسانی علاوه بر تأمین نیازهای مالی، در گرو تأمین نیازهای روانی است. امنیت شغلی، به رسمیت شناختن کارکنان، فراهم نمودن بستر رشد کارکنان، پشتیبانی آموزشی اعضا، ترفیع درجه، برگزاری سمینارها و کارگاه های مختلف و ایجاد روابط دوستانه جزء دریافتی های غیر مالی هستند که مسیر رشد و ترقی اعضا و سازمان را فراهم می‌سازد.
اهداف اجرای نظام جبران خدمت
نظام جبران خدمت چه اهمیتی دارد؟ همانگونه که نیروی انسانی برای رفع نیازهای مالی خویش به کار در سازمان ها و شرکت ها نیاز دارد، شرکت ها و سازمان ها برای انجام امور و پیشبرد اهداف خویش به نیروی دائمی فعال و ماهر نیاز دارند.
کارکنان کسب و کارهای مختلف با بررسی حقوق و مزایای دریافتی در قبال خدمات ارائه شده در مورد ادامه فعالیت خویش تصمیم می‌گیرند. نظام جبران خدمت تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد کارکنان، برنامه ریزی سالانه شرکت ها، تعیین هدف شرکت ها، فرایند استخدام و حتی بهبود رضایت افراد از زندگی دارد. اهداف مهم استقبال شرکت ها از اجرای سیستم جبران خدمت شامل موارد ذیل هستند.
• جذب نیروی انسانی مناسب:
شرکت های دارای مزایا و جبران خدمات مناسب، به راحتی نیروی انسانی را در مصاحبه های استخدامی جلب می‌کنند. در حالیکه مزایای ضعیف سبب دلسردی فرد از استخدام در شرکت می‌گردد.
• حفظ نیروی انسانی ماهر و مجرب:
مزایای مناسب و کافی، علاوه بر کسب رضایت کارکنان، سبب ادامه همکاری اعضا با شرکت می گردد.
• بهبود عملکرد نیروی انسانی:
رضایت اعضا در اغلب موارد زمینه ساز افزایش فعالیت های مفید آنها می‌گردد.
• تعیین دقیق حقوق ها، پاداش ها و مزایا بر اساس نرخ تورم:
تناسب مزایای دریافتی با نرخ تورم موجود در جامعه، یکی از اهداف موثر سیستم جبران خدمت است.
عوامل مؤثر بر نظام جبران خدمت
میزان خدمات و مزایای ارائه شده توسط نظام جبران خدمت منابع انسانی تحت تأثیر عوامل مختلفی، قرار دارد. در واقع میزان حقوق دریافتی و مزایای تعیین شده توسط نظام جبران خدمت به عوامل محیطی و درون سازمانی بستگی دارد. برخی از این عوامل به شرح ذیل هستند.
میزان نیروی کار: بازار نیروی کار در واقع، عامل بسیار مؤثری در تعیین میزان جیره و مواجب کارکنان است. کمبود نیروی کار در اغلب موارد سبب ارائه‌ی حقوق و مزایای بالا به کارکنان می گردد.
میزان هزینه های زندگی: میزان حقوق و مزایا ی ارائه شده به کارکنان با سطح هزینه های زندگی در یک محیط جغرافیایی، ارتباط مستقیم دارد. قوانین دولتی: اغلب دولت ها حداقل و حداکثر میزان حقوق و مزایای کارمندان را طی قوانین کار به سازمان ها ارائه می دهند؛ بنابراین پیروی از قانون کار وظیفه ی مدیران است.
سوالات متداول
نظام جبران خدمت چیست؟
انتظارات اعضا طی مجموعه فرآیندهایی تحت عنوان نظام جبران خدمت برآورده می‌شوند؛ یعنی سازمان ها با بهره گیری از سیستم جبران خدمت، طی مراحل مختلفی نیازهای افراد در بعد مالی و غیر مالی را نیز تأمین می کنند.
هدف از اجرای نظام جبران خدمت چیست؟
نظام جبران خدمت تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد کارکنان، برنامه ریزی سالانه شرکت ها، تعیین هدف شرکت ها و حتی بهبود رضایت افراد از زندگی و به طبع ماندگاری بیشتر کارمندان در شرکت، دارد.
