دوره کارآموزی | از چیستی تا چرایی؟

وقتی که برای اولین بار بعد از دورۀ دانشجویی‌ تصمیم می‌گیریم به دنبال پیدا کردن شغلی برویم، عمدتا در همان موقعیت شغلی اول که برای مصاحبه دعوت می‌شویم و مورد تأیید کارفرما قرار می‌گیریم، مشغول به کار می‌شویم. در حال حاضر، کارفرمایان برای سنجش و آمادگی بیشتر نیروهای جدید خود، پیشنهاد دوره کارآموزی از یک هفته تا سه ماه را می‌دهند و لزوم برگزاری این چنین دوره‌هایی منطقی به نظر می‌رسد. ما هم به عنوان یک شغل اولی و  شخصی تازه کار، بلافاصله پیشنهاد کارآموزی را قبول می‌کنیم. حتی در ذهن خود، در مورد دستمزدی که کلامی در موردش صحبت نشده، برنامه‌ها می‌چینیم. به عنوان یک دانشجو یا فارغ‌التحصیل به دنبال کار می‌گردیم تا سابقه‌کاری برای خود ایجاد کنیم و در نهایت رزومه خود را کارفرما پسند کنیم. در این محتوا به بیان نکاتی می‌پردازیم که هر شخصی برای موفقیت در دوره‌ کارآموزی و قبل از قبول آن باید بداند.

از تجربه دیگران درس بگیرید؛ پیش از این که تجربه کنید

در ادامه، داستان واقعی کسی که در حال حاضر به عنوان کارشناس خبره در یک مجموعه معتبر مشغول فعالیت است را از زبان خودش بیان می‌کنیم:

«وقتی که برای اولین بار بعد از دورۀ دانشجویی‌ام، تصمیم گرفتم دست به کار شوم و برای خودم شغلی محیا کنم، در اولین شرکتی که برای مصاحبه قدم گذاشتم، به من پیشنهاد کارآموزی به‌ مدت دو هفته شد. شاید آن زمان فقط به حقوقی فکر می‌کردم که حتی در موردش با کارفرما صحبتی هم نکرده بودم. آن زمان تمام هدفم این بود که کار کنم تا سابقه به‌دست بیاورم و در نهایت بتوانم رزومه‌ام را برای کاری که دوست دارم پر کنم.

امروز بعد از ۳ سال سابقه کاری در حوزه‌های متفاوت، به این فکر می‌کنم که اگر آن روز در مورد نکات حقوقی دوره کارآموزی  اطلاعات کافی داشتم و می‌دانستم که نباید در انتخاب محل کارم که قرار است برایش زمان بگذارم عجله کنم، شاید می‌توانستم تصمیم بهتری در مورد اولین تجربه کاری‌ام بگیرم؛ همان تجربه‌ای که درنهایت به نارضایتی و بی‌ثمری ختم شد و همیشه بابت این تجربه اول افسوس می‌خورم.

دورۀ کارآموزی من تمام شده‌ بود. تمام آن ۱۴ روز، کارهای مربوط به شرکت و حتی بیشتر از وظایفم را هم انجام می‌دادم. منتظر بودم که رضایتشان از کارم را اعلام کنند، بلکه با خیال راحت به کارم ادامه دهم و به حقوقی که از قبل تعریفی از آن نداشتم فکر کنم. کار اصلی‌ام ساده بود. کمی مهارت در سرعت تایپ کردن نیاز داشت و دانش کامپیوتری بالا، که کارها را بتوان به ‌سرعت پیش برد. تقریبا در کارم حرفه‌ای شده بودم. با این حال کارآموزی تا یک ماه ادامه پیدا کرد و من نتواستم در مورد این اتفاق با مدیر صحبت کنم.

یک روز به تنگ آمدم و با کمال احترام در مورد این موضوع سوال پرسیدم اما مسئول من این سوال را بی‌مورد تلقی کرد. من هم فکر می‌کردم باید صبر کنم تا ببینم نتیجه چه می‌شود. آخر چه کسی به من که هنوز جوهر مدرک دانشگاهی‌ام خشک نشده کار می‌دهد؟ معلوم است که من بدون‌‌ سابقه کار بودم و باید خودم را جایی مشغول به کار می‌کردم تا بتوانم رزومه‌ام را پر کنم اما باید واقعیت را ‌بگویم که امروز در رزومه‌ام در بخش سوابق کاری‌، یک سالی که در آن مجموعه مشغول بودم هیچ جایگاهی ندارد و حتی آن را در رزومه ننوشته‌ام.»

کمی فکر کنید. شاید شما هم درگیر چنین مشکلاتی بشوید. دورۀ کارآموزی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. شما می‌توانید با یادگیری مهارت‌های جدید و به کارگیری آن در شغل‌تان، به درآمد خوبی برسید اما باید نکاتی را بلد باشید. نکاتی که سعی می‌کنیم در این مقاله عنوان کنیم. در ادامه با تیم دانشکار همراه باشید.

چرا باید حتماً دوره کارآموزی را بگذرانیم؟

چون دانشگاه به شما فقط سرنخ می‌دهد اما دورۀ کارآموزی شما را در عمل انجام ‌شده قرار می‌دهد تا بتوانید از زوایای مختلف با دنیای کاری و شغلی آشنا شوید و از آن سرنخ‌ها در حل مسائل کاری‌تان استفاده کنید.

چگونه بدون سابقه کاری استخدام شویم؟

برای حضور در دوره‌ کارآموزی نیازی نیست که حتماً منتظر فارغ‌التحصیلی باشید. کسانی که در دوران دانشجویی، برای مهارت‌آموزی به شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف می‌روند، بعد از فارغ‌التحصیلی، راحت‌تر از بقیۀ افراد کار پیدا می‌کنند.

یادتان باشد که حضور در دوره‌ کارآموزی و درج آن‌در بخش سوابق شغلی رزومه‌تان، تأثیر زیادی در جلب توجه کارفرمایان دارد.

می‌توانیم در مورد مزایای کارآموزی به این موارد اشاره کنیم:

• فرض کنید کارهایی که یاد گرفته‌اید، به یک سازمان کمک می‌کند تا در مسیر خودش رشد کند. از این‌که فرد مفیدی هستید و توانایی‌هایتان را عملی می‌کنید، اعتمادبه‌نفس خواهید گرفت.
• با چون و چرای محیط کاری آشنا می‌شوید. (مطمئن باشید با تمام تصورهایی که داشتید، متفاوت خواهدبود.)
• می‌توانید از افراد دیگر یاد بگیرید؛ شاید بتوانید با کارآموزهای دیگر ارتباط برقرار کنید و از دانش آن‌ها استفاده کنید.
• وقتی با چالش جدیدی روبرو می‌شوید، بخش‌هایی از وجودتان را کشف می‌کنید که هیچ‌وقت فکرش را نمی‌کردید آن را در وجود خود داشته باشید. حتی ممکن است با علاقه‌مندی‌های جدید خود آشنا شوید و خودتان را در آن زمینه محک بزنید.
• احتمال شکوفا شدن خلاقیت شما در دورۀ کارآموزی زیاد است. چون برای حل مسئله‌های مربوط به کار و آن محیط، به ارائۀ راه‌حل می‌پردازید.
• قوانین مختلف مربوط به کار را یاد می‌گیرید. مثل دستمزد، مزایا، بیمه و غیره.
• اگر بتوانید خودتان را به‌خوبی نشان دهید و توانایی‌های خود را ثابت کنید، احتمال این‌که همکاری‌تان را در آن مجموعه ادامه دهید، بسیار بالا خواهدبود.
• برای فرصت‌های شغلی‌ای که در آینده برای شما پیش می‌آید، آمادگی لازم را به‌دست می‌آورید.

مجله دانشکار این مقاله را به شما پیشنهاد می‌دهد: کارآموزی چیست؟

کارآموزی چیست؟ آیا کارآموزی همان کارورزی است؟

برخی از شرکت‌ها، فرصتی را برای افراد دانشجو یا فارغ‌التحصیل ارائه می‌دهند که به آن کارآموزی می‌گویند. مثلاً شاید شما تمایل داشته باشید که در دیجی‌کالا مشغول به‌کار شوید. می‌توانید در اینترنت جستجو کنید یا مستقیماً از سایت دیجی‌کالا، برای زمینه شغلی مورد نظر خودتان، درخواست دورۀ کارآموزی بدهید. اگر دیجی‌کالا، امکان پذیرش کارآموز را داشته باشد و شما هم شرایط مخصوص آن را داشته باشید، احتمالاً می‌توانید در دورۀ کارآموزی آن شرکت کنید.

در  آگهی‌ای که از طرف شرکت‌ها برای جذب کارآموز گذاشته می‌شود، این موضوع مشخص می‌شود که کارآموز فقط به ‌صورت تمام وقت می‌پذیرند یا این که به شکل پاره وقت، دورکاری و پروژه‌ای هم امکان پذیر است. شما براساس شرایط خود می‌توانید در مورد نحوه همکاری تصمیم‌گیری کنید. بطور مثال برای یک دانشجو کار پاره وقت بسیار مطلوب است.

کارآموزی و کارورزی با هم متفاوتند. در دورۀ کارآموزی شما به یک برنامۀ شغلی متعهد می‌شوید و در حین کار آموزش می‌بینید. همچنین بر پایۀ زمینۀ شغلی‌تان مطالعه می‌کنید اما کارورزی اصلاً اینطور نیست. دوره کارورزی بیشتر مربوط افراد کم سن و سال می‌شود. بخش عمده‌ای از فرآیند یادگیری آن‌ها نگاه به نحوه کار کردن استاد است.

دورۀ کارآموزی معمولاً از 1 روز الی چند ماه طول می‌کشد. این موضوع کاملاً به تصمیم شرکتی که برای آن رزومه ارسال می‌کنید بستگی دارد اما کارورزی، حدود 12 الی 18 ماه طول می‌کشد و پس از آن، گواهی دریافت می‌کنید.

کارآموزی به چه شکل است؟

به‌نظر خودتان چرا باید در دوره کارآموزی شرکت کنید؟ حقیقت این است که شما نمی‌توانید با تکیه بر مدرک دانشگاهی‌، وارد بازار کار شوید و موفق عمل کنید. قبل از هر اقدامی، باید تجربۀ کار در زمینه مورد نظرتان را بدست آورید. دوره کارآموزی، این امکان را برای شما فراهم می‌کند.

دورۀ کارآموزی می‌تواند به‌صورت کوتاه مدت باشد. برخی از کارفرمایان، برای اینکه در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند، برای جذب کارآموز اقدام می‌کنند. کارآموزهای این سازمان‌ها معمولاً وظیفۀ کپی گرفتن، بایگانی کردن، گزارش نوشتن و … را دارند. آیا شما هم این چنین موارد را می‌خواهید؟ برای این‌که در کپی و بایگانی کردن استاد شوید، لزوما نیاز به دورۀ کارآموزی بدون حقوق ندارید!

برخی دیگر از کارفرمایان هم، برای چند هفته یا چند ماه نیروی کارآموز جذب می‌کنند تا پروژه‌های اصلی خودشان را بهتر و سریع‌تر پیش ببرند. در این مورد، شما نحوۀ مدیریت پروژه، حل مسئله و ارتباط با مشتری را یاد می‌گیرید. این دوره‌ها شاید کوتاه باشند اما شما یاد می‌گیرید که شبکه‌سازی کنید و روابط با ارزشی را در آن صنعت شکل دهید. یک مزیت مثبت دیگر هم این است که رزومه‌تان را با این سابقه پر می‌کنید.

دورۀ کارآموزی می‌تواند بلندمدت هم باشد. اگر کارفرما بودید، ترجیح می‌دادید با نیروی کارآموزتان که با فرهنگ حاکم بر شرکتتان آشنا است، کار کنید یا آن نیرویی که حرفه‌ای است ولی درکی از نحوۀ کارکرد سازمان شما ندارد؟ در هر دو مورد، منعی ندارد ولی مورد اول می‌تواند برای کارفرما ارزان‌تر و در عین حال مفیدتر هم تمام شود. چون استخدام کارآموز سابق، از هزینه‌های استخدام و آموزش نیروی جدید می‌کاهد.

همین الان جدیدترین فرصت‌های کارآموزی رو ببین

نکات حقوقی در مورد قرارداد کارآموزی

مهم‌ترین بخش جذب به ‌عنوان کارآموز، قرارداد کارآموزی است. به‌نظر شما، چه مواردی را در قرارداد کارآموزی باید در نظر بگیرید؟

فصل پنجم قانون کار، به‌طور مفصل در مورد کارآموزی، شرایط کارآموزی، حقوق و تکالیف مربوط به کارآموزی پرداخته‌است. آیین‌نامۀ دستورالعمل شرایط پذیرش مصوب ۱۳۷۹ در ۱۹ ماده این موضوع را بررسی می‌کند.

از نظر ماده ۱۱۲ قانون کار، کارآموز چنین تعریف می‌شود:

• به افرادی که فقط برای یادگیری یک حرفۀ خاص، بازآموزی یا ارتقای یک مهارت برای مدت مشخصی در مراکز کارآموزی یا آموزشگاه‌های آزاد به آموزش و یادگیری می‌پردازند، کارآموز می‌گویند.
• همچنین به اشخاصی که از 15 سال کوچکتر و از 18 سال هم بزرگتر نیستند و برای یادگیری یک حرفۀ خاص، مدت مشخصی که بیشتر از سه‌سال نباشد را در کارگاهی می‌گذرانند، کارآموز می‌گویند.

پس یعنی دو دسته افراد وجود دارند که کارآموز (از نظر قانونی) تلقی می‌شوند. شخصی که خودش تمایل دارد که کار یاد بگیرد و با عقد قرارداد کارآموزی با کارفرما، مشغول کاری می‌شود و نوجوانی که برای مهارت‌آموزی، به کارگاه‌ها یا آموزشگاه‌ها مراجعه می‌کند.

مهم نیست که شما جزء کدامیک از این دو دسته باشید. برای این‌که حقوق و تکالیف شما طبق قانون مشخص شده باشد و تجربه خوب و مفیدی کسب کنید، بهتر است که یک قرارداد کارآموزی بین شما و کارفرمایتان عقد شود.

قرارداد کارآموزی چطور بسته می‌شود؟

شما قرارداد می‌بندید که از حقوق خود مطلع باشید و این حق مسلم کارجویان است. این کار به شفاف‌سازی کار شما و کارفرمایتان کمک می‌کند. در حقیقت قرارداد، سندی است که حقوق و تکالیف شما و کارفرمایتان را مشخص می‌کند. عقد قرارداد، مخصوصاً برای کارجویی که در موضع ضعف قرار دارد و امکان سوء استفاده کارفرما از وی وجود دارد، امری حیاتی است.

شاید شما جزو آن دسته از کارآموزانی باشید که برای یادگیری مهارت به مرکز کارآموزی مراجعه کرده‌اید. یادتان باشد که عقد قرارداد برای شما هم ضروری است و احتمالاً از طرف مرکز کارآموزی با این موضوع مواجه می‌شوید. قرارداد کارآموزی در این مراکز، شامل شرایط خاصی می‌شود که برای هر کارآموزی در زمینه‌های مختلف کاری، متفاوت است. اگر شما آن شرایط را داشته باشید، می‌توانید در آن مجموعه مشغول یادگیری مهارت و حرفه شوید و از مزایای آن استفاده نمایید.

قراردادهای کارآموزی هم براساس موضوع و طرف قرارداد، به سه صورت هستند. قرارداد کارآموزی همراه با کار، قرارداد کارآموزی افراد شاغل و قرارداد کارآموزی افراد غیرشاغل که در ادامه در مورد آن‌ها صحبت می‌کنیم.

اگر نوجوان 15 تا 18 ساله هستید و یا به تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اید اما هنوز به سربازی نرفته‌اید، این نوع از قرارداد مخصوص شماست. قرارداد کارآموزی همراه با کار، معمول‌ترین و رایج‌ترین نوع قرارداد کارآموزی است. ساعت‌های کاری‌ای که در این قرارداد درج شده، نباید بیشتر از 6 ساعت در روز باشد. این قرارداد شامل مندرجات زیر است:

• تعهد‌های طرفین قرارداد(همان مواردی که بصورت شفاهی مذاکره و مورد تأیید طرفین قرار گرفته‌است را در قرارداد بصورت حقوقی مکتوب می‌کنند)
• سن کارآموز
• مزد کارآموز
• مدت قرارداد
• محل کارآموزی
• حرفه یا شغل کارآموز
• شرایط فسخ قرارداد (درصورت لزوم)

و هر مورد دیگری که خود طرفین قرارداد در مورد آن نیاز به توافق دارند.

قرارداد کارآموزی افراد شاغل:

کارگران یا اشخاصی که شاغل‌اند، می‌توانند برای ارتقا و افزایش مهارت‌های حرفه‌ای خودشان به مراکز کارآموزی مراجعه کنند و از این مزایا به‌نفع خودشان استفاده کنند. این نوع از کارآموزی با توافق کارفرمای شما صورت می‌گیرد. افراد شاغلی که مطابق با این قرارداد در یک مرکز کارآموزی پذیرفته می‌شوند، حقوق خاصی دارند:

• رابطۀ استخدامی نیروی کارگر در طول دورۀ کارآموزی قطع نمی‌شود و جزو سوابق شغلی فرد خواهدبود.
• حقوق و دستمزد شخص کارگر در دورۀ کارآموزی، کم‌تر نمی‌شود و تغییری نمی‌کند.
• مزایای غیرنقدی یا کمک‌هایی که باید به شخص کارگر در دورۀ کارآموزی‌اش پرداخت شود، همچنان برقرار خواهدبود.

قرارداد کارآموزی افراد غیرشاغل:

شاید شما قصد داشته باشید که برحسب علاقۀ خودتان به آموزشگاه‌های مهارت‌آموزی مراجعه کنید و برای دورۀ کارآموزی مربوط به خودتان ثبت نام کنید. در این صورت، شما باید هزینه‌ای را به‌عنوان شهریه بپردازید و آموزشگاه هم طبق ماده ۱۱۸ قانون کار، موظف است تمام تجهیزات مربوط به دورۀ مورد نظر شما را تهیه و در اختیار شما بگذارد.

چطور می‌توانید کارآموزی یا شغل دانشجویی پیدا کنید؟

یک تصور اشتباهی در بین همۀ افرادی که به‌دنبال کار دانشجویی یا مهارت‌آموزی هستند، وجود دارد. شاید شما هم همین طور باشید. نباید به هر فرصت کارآموزی که برای شما وجود دارد، علاقه نشان دهید و آن را بپذیرید. سعی کنید به پاسخ این سوال برسید:

من به چه زمینه شغلی علاقه دارم.

هر چه زودتر جواب این سؤال را پیدا کنید، مسیر شغلی آینده‌تان مشخص‌تر شده و همین امر باعث می‌شود که تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید.

وقتی که جواب این سوال را پیدا کردید، به‌دنبال تقویت مهارت‌های مربوط به آن بروید. سعی کنید علایق خود را به‌خوبی بشناسید و بر روی مهارت‌های خودتان متمرکز شوید. نقاط ضعف خود را برطرف و نقاط قوت‌تان را تقویت کنید. بعد از این‌که به اندازۀ کافی در مورد خود و توانمندی‌هایتان شناخت پیدا کردید، به‌دنبال شغلی باشید که به شخصیت‌تان نزدیک‌تر باشد.

برای این‌که بتوانید دورۀ کارآموزی مفیدی داشته باشید، باید نکات زیر را رعایت کنید:

در مورد بازار کار شغل مورد نظرتان تحقیق کنید

شما باید تمام رده‌های شغلی کار مورد نظرتان را شناسایی کنید. برای این کار بهتر است از یک حرفه‌ای که در این شغل فعالیت دارد کمک بگیرید. با این کار می‌توانید در مورد بازار کار آن، اطلاعات مفیدی به‌دست آورید.

از دورۀ کارآموزی انتظار چه خروجی‌ای دارید؟

انتظار کسب چه مهارت‌هایی دارید؟ آیا این فرصت همکاری به‌عنوان کارآموز در این ردۀ شغلی برای شما مناسب است و شما را به هدف‌تان نزدیک می‌کند؟ اگر در یک دفتر روزنامه مشغول به‌کار شوید، در آخر ممکن است خبرنگار شوید. آیا این همان خروجی‌ای است که شما می‌خواستید؟

مهارت‌های نرم را بشناسید و یاد بگیرید

برخی از مهارت‌ها را در دوران دانشجویی یا حتی مدرسۀ خودتان یاد گرفته‌اید. مثل کار تیمی، مدیریت زمان، طرز فکر انتقادی، روابط عمومی خوب و مناسب. وقتی در بین فرصت‌های شغلی به جستجو بپردازید، در بخش شرح وظایف لزوم دارا بودن این مهارت‌ها را می‌بینید.

حتماً باید پای منافع خودتان هم در میان باشد

چند زمینه شغلی که به آن‌ها علاقه نشان می‌دهید را در گوشه‌ای یادداشت کنید. قرار بر این است که زمان زیادی را برای انجام شغل خودتان اختصاص دهید، پس در انتخاب آن دقت کنید. باید به کاری که می‌کنید علاقۀ فراوانی داشته باشید از انجام آن لذت ببرید.

از کم شروع کنید ولی قانع نشوید

شما نمی‌توانید انتظار این را داشته باشید که همان روزهای اول شغل رویایی‌تان را به‌دست آورید و حقوق میلیونی برای آن بگیرید. این امکان‌پذیر نیست؛ مگر این‌که شامل بند پ (یا همان پارتی‌بازی) باشید. از کم و قدم‌های کوچک شروع کنید و دیگر حد و مرزی برای خودتان قائل نشوید.

چطور می‌توانیم شغل مورد نظرمان را پیدا کنیم؟

سایت‌های کاریابی را بررسی کنی‌

تا همین چند سال پیش متداول‌ترین روش برای پیدا کردن شغل مناسب افتادن به جان روزنامه همشهری با یک خودکار بود اما در حال حاضر این روش دیگر منسوخ شده است. امروز شما می‌توانید با یک جستجوی ساده در اینترنت و چند کلیک، آگهی‌های شغلی مورد نظر خود را پیدا کنید. انواع و اقسام سایت‌های کاریابی در اختیار شما قرار گرفته است. تیم دانشکار یکی از پیشگامان این حوزه، با تمرکز ویژه بر کارآموزی و مهارت‌آموزی ویژه دانشجویان و فارغ‌االتحصیلان به شرط استخدام می‌باشد.

سایت و کانال‌های فضای مجازی دانشگاه

 خیلی از دانشگاه‌ها، امکان قرار دادن فرصت‌های شغلی را در وب سایت اصلی و رسمی خود و کانال‌های شبکه‌های مجازی وابسته به دانشگاه، برای کارفرمایان مختلف فراهم می‌کنند تا دانشجویان بتوانند بهز‌راحتی برای خودشان موقعیت کارآموزی، امریه سربازی و شغل پیدا کنند.

شبکه‌سازی کنید و معجزه آن را ببینید

سعی کنید با افراد بیشتری در زمینه شغلی مدنظرتان ارتباط برقرار کنید. برخی اوقات دورهمی‌هایی در زمینه‌های شغلی مختلف برگزار می‌شود. می‌توانید در این دورهمی‌ها شرکت کنید و خودتان را به افراد دیگر نشان دهید. اگر دسترسی به این موارد ندارید، می‌توانید به‌صورت آنلاین شبکه‌سازی کنید یا حتی در دورهمی‌های آنلاین شرکت کنید.

حالا که نکته‌های مربوط به پیدا کردن شغل مناسب دانشجویی را یاد گرفتید، نوبت آن است که یاد بگیرید چطور جای پای خودتان را در این شغل محکم کنید.

سخن آخر

سعی کنید اطلاعاتی که در این مقاله عنوان شد را سرلوحه کار خود در مسیر استخدام و کارآموزی قرار دهید. آثار کارآموزی را جدی بگیرید و از فرصت‌های مناسب برای توانمندی‌ها و شخصیت خود استقبال کنید. بعد از اتمام هر دوره کارآموزی، صرفا به دنبال جذب در همان سیستم نباشید. مطمئن باشید که کارفرمایی که بابت کارآموز خود هزینه می‌کند و کار را به خوبی آموزش می‌دهد، به راحتی نیروی توانمند خود را از دست نمی‌دهد.

فراگیری این نکات می‌تواند باعث شود که دچار مشکلاتی که در مقاله عنوان شد، نشوید.

اگر این مطلب برای شما مفید بود، آن را برای دوستان خود بفرستید و نظرات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.