شغل و حرفه‌ی انسان‌ها باید علاوه بر تأمین نیاز مالی، مطابق امیال و نیازهای درونی افراد انتخاب شود. شغل دلخواه و محیط کاری مناسب سبب افزایش بهره‌وری افراد و پیشرفت کسب و کارها می‌گردد. طی چند سال اخیر بسیاری از مدیران، محققان و روانشناسان به منظور افزایش بهره‌وری نیروی انسانی، استخدام و رونق کسب و کارها، به بررسی عوامل مؤثر در رضایت شغلی افراد پرداخته‌اند.
رضایت شغلی یا رضایت مالی؟ مسئله این است!
برخلاف باور عموم، رضایت کاری افراد، علاوه بر میزان دستمزد، تحت تأثیر شرایط حاکم بر محیط کار و مزایای شغلی قرار دارد. میزان رضایت کاری در افراد مختلف متفاوت است، یعنی از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه به ارزیابی عوامل مؤثر بر این مبحث مهم می‌پردازیم.
رضایت شغلی چیست؟
علیرغم تحقیقات گسترده محققان و مدیران در حیطه رضایت شغلی، تا به امروز تعریف دقیق و واحدی از رضایت شغلی ارائه نشده است. همانطور که گفتیم، رضایت کاری فقط به معنی رضایت مالی و افزایش حقوق نیست. رضایت شغلی شامل حس کامیابی و کفایت فرد پس از ارزیابی شغل خویش هم هست.
در واقع این حس درونی تحت تأثیر عوامل بیرونی مربوط به شغل و محیط کاری است. بسیاری از مدیران به منظور افزایش بهره‌وری کارمندان در راستای افزایش رضایت کاری، فعالیت‌های بسیاری انجام می‌دهند. عوامل افزایش یا کاهش این حس درونی در افراد مختلف با شغل یکسان نیز متفاوت است.
البته بنابر نتایج تحقیقات انجام شده، اغلب عوامل مؤثر در میزان رضایت کاری شامل علاقه درونی، خدمت رسانی، پیشرفت شغلی، همکاران مناسب، شغل مؤثر، امنیت شغلی و… است. برخلاف باور عموم، درآمد بالا جزء نتایج تحقیقات صورت گرفته نیست. در واقع، احساس مفید بودن و محیط کاری مناسب از دلایل اصلی رضایت کاری افراد است.
عوامل مؤثر بر میزان رضایت شغلی
محققان پس از بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی به نتایج جالبی دست یافته‌اند. حس خدمت رسانی و کمک به هم نوع در صدر عوامل افزایش رضایت کاری است. محیط کاری با روابط سالم و صمیمی نیز، فاکتور مهمی در افزایش این حس مثبت است. در ادامه به بررسی عوامل مهم و مؤثر در افزایش میزان رضایت افراد از شغل خویش می‌پردازیم.
• علاقه درونی:
برخی افراد علیرغم درآمد خوب، محیط کاری مناسب و همکاران خوش برخورد، از شغل و حرفه خود راضی نیستند. بسیاری از این افراد به دلیل عدم توجه به حس درونی و علائق خود، از رضایت کاری پایینی برخوردارند. بنابراین فعالیت در کار مورد علاقه و متناسب با نیازهای درونی سبب کسب رضایت و افزایش حس مثبت می‌گردد. انتخاب شغل و محیط کاری متناسب با نیازهای درونی علاوه بر افزایش رضایت کاری، سبب ارتقاء شغلی و پیشرفت کسب و کارها می‌گردد. توجه به استعدادها و علائق شخصی زمینه ساز انتخاب شغل مناسب و فعالیت در آن خواهد شد.
برای پیدا کردن علایق شغلی خود پیشنهاد می‌شود که تست هالند را انجام دهید.
• عدم مقایسه:
مقایسه افراد و شغل آنها توسط مدیران یا خود فرد سبب کاهش میزان رضایت کاری می‌گردد. اغلب افراد با مقایسه شغل خود با سایر اطرافیان یا همکاران، زمینه نارضایتی شغلی را فراهم می‌سازند. توجه به زندگی شخصی و پیشرفت شغلی، یکی از راهکارهای جلوگیری از چشم و هم‌چشمی و مقایسه است. گاهی مدیران به منظور افزایش بهره‌وری کارمندان، تعدادی از پرسنل را با یکدیگر مقایسه می‌کنند که سبب کاهش رضایت کاری پرسنل می‌گردد. مقایسه فقط در صورتی کارساز خواهد بود که شخصی مناسب را به عنوان الگو انتخاب نماییم.
• روابط دوستانه با همکاران:
افراد ساعات بسیاری از عمرشان را در محل کار و در جوار همکاران سپری می‌کنند. بنابراین برقراری رابطه مناسب با همکاران سبب افزایش خشنودی فرد می‌گردد. طبق تحقیقات صورت گرفته، میزان تأثیر روابط دوستانه با همکاران بر میزان رضایت شغلی، بیش از پاداش‌های مالی است. در واقع، روابط دوستانه و صمیمی همکاران سبب افزایش انگیزه و در نتیجه رضایت کاری می‌گردد. اغلب همکاران با رابطه دوستانه، در کارها و امور روزانه به یکدیگر یاری می‌رسانند. البته رعایت حریم‌های شخصی و حقوق اجتماعی سبب حفظ احترام و شخصیت افراد می‌شود.
• خدمت رسانی:
انسان‌ها به طور ذاتی به یاری رساندن و کمک به دیگران، علاقمند هستند. طبق تحقیقات انجام شده، افراد دارای شغل‌های خدمت‌رسان مانند پرستار، پزشک، آتش نشان، راننده و… به طور قابل توجهی از حرفه خود راضی هستند. یاری رساندن به دیگران سبب افزایش خشنودی افراد می‌شود، بنابراین فعالیت در مشاغل کمک‌رسان سبب افزایش میزان رضایت کاری افراد می‌گردد.
• اهمیت و ابراز توجه سازمان به کارمندان:
توجه مدیران به وضعیت کارکنان، نیازهای آنها و میزان رضایت آنها سبب افزایش رضایت کاری می‌گردد. توجه مدیران به تنهایی کارساز نیست و این توجه باید نمود ظاهری داشته باشد. وام‌ها، جوایز، تشویقی‌ها، مرخصی‌ها، همایش‌ها، دورهمی‌ها، پرداختی‌ها و… از نشانه‌های توجه و اهمیت مدیران به کارکنان است که سبب خشنودی و افزایش انگیزه پرسنل می‌گردد.
• فضای پیشرفت شغلی:
شغل مناسب و مطابق با علاقه درونی سبب رضایت افراد می‌گردد، اما فعالیت مادام العمر فرد در یک سطح زمینه ساز خستگی فرد می‌شود. بنابراین تلاش و تکاپو برای پیشرفت شغلی و ترفیع درجه سبب افزایش رضایت شغلی می‌گردد. ترفیع رتبه سبب شکوفایی استعدادها و خلاقیت پرسنل می‌شود.
• سطح درآمد و حقوق:
یکی از عوامل مؤثر در رضایت کاری افراد و زندگی ایده‌آل، درآمد و دستمزد مناسب است. میزان دستمزد ایده‌آل افراد مختلف با سطح انتظار آنها متناسب است. اغلب افراد حقوق صعودی با پرداخت به موقع را به حقوق زیاد و پرداخت نامنظم ترجیح می‌دهند. حقوق مناسب در کنار بیمه و مزایا سبب افزایش خشنودی افراد می‌گردد.
اهمیت رضایت شغلی
رضایت شغلی در مشاغل خصوصی، دولتی و شخصی، علاوه بر پیشرفت کسب و کارها سبب ارائه خدمات مناسب به جامعه می‌گردد. بنابراین خشنودی از شغل و حرفه، نقش بسزایی در رونق کسب و کارها و شکوفایی استعدادها دارد. در ادامه برخی از نتایج مهم رضایت کاری را ذکر می‌کنیم.
• افزایش رونق کسب و کارها
• افزایش خدمات ارائه شده
• افزایش مشتریان
• افزایش سود حاصل از کسب و کار
• کاهش استعفای کارکنان
• افزایش روابط دوستانه کارکنان و مدیران
• کاهش هزینه های اضافی
• افزایش بهره وری افراد
• پیشبرد صحیح اهداف شرکتها
سوالات متداول
حقوق بالا با پرداختی نامنظم بهتر است یا حقوق سعودی با پرداختی منظم؟
این امر تا حدودی شخصی است. ولی به طور کلی تحقیقات اثبات کرده است که حقوق سعودی که موعد پرداخت آن منظم است؛ در ایجاد حس رضایت شغلی افراد موثرتر خواهد بود.
چرا معمولاً افرادی که شغل‌هایی مانند پرستاری، آتش‌نشانی و این‌چنین دارند، از رضایت شغلی بیشتری برخوردارند؟
چون انسان‌ها به طور ذاتی به یاری رساندن و کمک به دیگران، علاقمند هستند. این امر باعث می‌شود افرادی که در شغل‌های کمک‌رسان فعالیت می‌کنند از رضایت شغلی بهتری برخوردار گردند.
