امروزه داشتن تجربه عملی برای رسیدن به جایگاه شغلی مناسب، بسیار تاثیرگذار و مهم شده است. کارآموزی شاید بهترین روش برای ورود به بازار کار باشد. در حال حاضر، فرآیند جذب کارآموز برای کسب و کارها تبدیل به امری جا افتاده شده و از طریق پلتفرم‌های تسهیل‌گری چون دانشکار، شرکت‌ها در جذب نیروی کارآموز با استعداد، با مشکلات کمتری روبرو هستند. انواع مختلف کارآموزی کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
کارفرمایان عموما به دنبال جذب نیرویی هستند که حداقل یک سال تجربه کار در حوزه مورد نظر را داشته باشد. کارآموزی یک فرصت بی‌نظیر برای کسانی است که به دنبال کسب دانش و مهارت‌های لازم و مورد نیاز برای ورود به یک رشته شغلی خاص هستند و تجربه دنیای واقعی را به آنها ارائه می دهد.
تجربه کارآموزی در 10 شرکت برتر دنیا
دوره‌های کارآموزی از نظر ماهیت نسبتاً کوتاه مدت‌اند و تمرکز اصلی آنها، روی مشارکت در کار و یادگیری مباحث و مطالب گفته شده در دوره و استفاده از آن در دنیای واقعی است. به لطف فضای دیجیتال و پلتفرم‌های استخدام و کارآموزی، تعداد زیادی فرصت کارآموزی جهت ارسال رزومه وجود دارد که می‌توانید به آنها مراجعه کنید، اما شما به عنوان یک کارآموز، زمان کمی را دارید و نمی‌توانید از همه فرصت‌های کارآموزی استفاده کنید و همین امر انتخاب را برای شما مهم و سخت می‌کند.
قبل از شروع دوره کارآموزی، باید شرایط خود را بسنجید تا بیشترین بهره را با توجه به زمان محدودی که برای این کار وجود دارد، ببرید. بنابراین، قبل از شروع کارآموزی، مهم است که با انواع کارآموزی آشنا شوید. در این مقاله قصد داریم به بیان انواع کارآموزی بپردازیم و با آنها آشنا شویم.
تفاوت کارآموزی و کارورزی
در دوره کارآموزی با فعالیت‌های هم‌راستا و منطبق با شغل به مهارت‌آموزی پرداخته می‌شود. گاهی در کنار کسب مهارت بصورت تجربی برای کارآموزان آموزش‌های آکادمیک نیز در نظر گرفته می‌شود. کارآموزی یک راه حل برد-برد است. کارجویان با حضور در شرکت و به کمک کارفرمایان، به کسب تجربه و غنی کردن رزومه و در مجموع مهارت‌آموزی می‌پردازند و از سمتی دیگر، کارفرمایان با هزینه کمتر به اهداف خود از استخدام یک فرد خواهند رسید.
کارورزی به بیان ساده‌تر، بدین صورت است که معمولا افراد در سن کمتر و بدون هیچ آموزشی، در مدت زمانی طولانی‌تر از کارآموزی، زیر نظر یک استاد، به یادگیری فن و حرفه می‌پردازند. کارورز عملا با مشاهده، آموزش می‌بیند. تفاوت کارآموزی با کارورزی به این صورت است که:
۱-معمولا کارورز، کاری را انجام نمی‌دهند بلکه با نگاه کردن به عملکرد استادکار، یاد می‌گیرد اما کارآموزان به کارکردن بصورت عملی نیز می‌پردازند و همین امر باعث یادگیری بهتر کارآموزان نسبت به کارورزان می‌شود.
۲-بصورت معمول مدت زمان کارورزی از کارآموزی بیشتر است.
۳-کارآموز در دوره‌های کارآموزی حقوق دریافت می‌کند اما یک کارورز بدون حقوق آموزش می‌بیند.
4-کارورز با پیدا کردن شغل مورد نظر خود، بلافاصله از دوره کارورزی خارج می‌شود اما معمولا کارآموزان چنین نیستند. این اعتقاد در ذهن کارآموز وجود دارد که برای آموزش کاربردی هر حرفه‌ای، کارآموزی به عنوان قدم اول و شاید مهمترین قدم باشد. بنابراین پس از دوره کارآموزی در بیشتر اوقات پیشنهاد کارفرما یک موقعیت شغلی تمام وقت خواهد بود.
برای این که مفهوم کارآموزی را بهتر درک کنید، به این مثال توجه کنید:
شما بر روی نیمکت ذخیره‌های تیم (شرکت) نشسته‌اید و منتظر فرصت برای خودنمایی مهارت‌های خود هستید. مربی (کارفرما یا استاد) شما را برای این فرصت فرا می‌خواند (آگهی شغلی). برای شما دو حالت ممکن وجود دارد:
۱-بدون اینکه بدن خود را گرم کنید و از مربی‌تان دستور بگیرید، به داخل زمین بروید.
۲-شروع به گرم کردن بدن و نرمش کرده و با دقت به صحبت مربی‌تان گوش می‌کنید تا بفهمید دقیقا از شما چه می‌خواهد.
همانطور که متوجه شدید، این گرم کردن و گوش کردن به نکات مربی، همانند رفتن به دوره کارآموزی است و مشخص است که چه تأثیر مثبتی در نتیجه نهایی خواهد گذاشت.
حال به سراغ انواع کارآموزی رفته و سعی می‌کنیم بصورت ملموس و قابل درک، این موارد را توضیح دهیم.
البته این نکته را به عنوان نویسنده این مقاله و قبل از شروع انواع کارآموزی عرض می‌کنم که تمام این موارد در ایران به اجرا در نیامده است ولی ما به عنوان نمونه انجام شده در خارج از ایران، توضیحاتی را هرچند مختصر بیان می‌کنیم.
۱-شاگردی یا Apprenticeship
شاید لغت “شاگردی” خیلی مناسب این موضوع نباشد؛ اما تنها واژه‌ای که می‌توانست معادل دقیق‌تری برای Apprenticeship باشد، همین است. این نوع کارآموزی، نوعی برنامه آموزشی تک نفره است که در آن، کارآموز، حرفه و یا تجارت خاصی را از طریق نظارت اختصاصی، فعالیت فیزیکی و گاهی اوقات کلاس‌های آموزشی می‌آموزد.
شاگردی با آن مفهومی که از کارآموزی عنوان کردیم، متفاوت است. معمولا حجم فعالیت در شاگردی کردن، بسیار شدیدتر از سایر کارآموزان است و نیاز به تعهد بیشتری نسبت به برنامه استاندارد کارآموزی وجود دارد. به بیان ساده‌تر، کارآموز در این سطح از کارآموزی، از پایه و با کیفیت بالایی با کار آشنا شده و به درک بهتری از آن می‌رسد.
۲- کارآموزی خارج از شرکت یا Externship
در کل معادل فارسی پیدا کردن برای کلماتی که در ایران، به مرحله اجرا نرسیده، کار سختی است. اکسترنشیپ به معنای یک برنامه آموزشی برای ارائه تجربیات کوتاه محیط کار، از طریق مشارکت و خارج از مجموعه است. سازمان‌هایی وجود دارند که برای پختگی بیشتر کارمندان خود، آنها را ملزم به اشتراک دانش و تجربه خود در سطح دانشگاهی و دبیرستانی کرده‌اند. این دوره کوتاه با هدف آشنایی و شناخت بیشتر کارآموز از خود برگزار می‌شود و کارآموزان برای گرفتن بیشترین بازخورد از این دوره‌ها، باید سعی کنند سؤال بپرسند.
به نحوی می‌توان گفت که مشارکت کارآموز در چنین دوره‌هایی، به صورت غیرفعال است و فقط می‌توانند به پرسش و پاسخ بپردازند. تفاوت عمده این نوع کارآموزی در عدم وجود بار مسئولیت بر دوش کارآموز است.
۳-تجربه‌ی میدانی یا Field Experience
تجربه‌ی میدانی فرصتی است که کارآموز در آن می‌تواند دانشی را که کسب کرده‌است، در محیط واقعی اما تحت نظارت منتور یا راهنما، به کار گیرد. این دوره نیز با دوره کارآموزی که در ذهن شماست، تفاوت دارد. شما به عنوان کارآموز، قبل از شروع دوره، بایستی کلاس‌های خاصی را شرکت کنید که هم مربوط به رشتة تحصیلیتان است و هم مربوط به کاری است که میخواهید انجام دهید.
شما با گذراندن این دوره‌ها، مجوز ورود به محیط کاری مورد نظر را بدست می‌آورید. به عنوان نمونه می‌توان به دوره‌های خلبانی اشاره کرد. قبل از این که خلبان بتواند پرواز کند و اهرم‌های کنترل را در دست بگیرد، علاوه بر کلاس‌های تئوری مدرسه خلبانی، باید در دوره‌های مخصوص دیگری نیز شرکت کند. سپس در کنار استاد خود در هواپیما بنشیند و بعد از تایید استاد، می‌تواند شروع به پرواز کند.
۴-کارآموزی تمام وقت و پاره وقت یا Fulltime/Part time Internship
کارآموزان در این دسته‌بندی براساس زمان حضورشان، متمایز می‌شوند. دوره‌های کارآموزی تمام‌وقت به زمان حضور بیشتر از ۳۰ ساعت در هفته و پاره‌وقت به زمان حضور کمتر از ۳۰ ساعت در هفته گفته می‌شود. در چنین دوره‌هایی، کارآموزان مانند سایر کارمندان و کارکنان در محل کار خود حضور دارند. معمولا کارآموزی بصورت تمام‌وقت دارای حداقل حقوقی است و این میزان بستگی به سیاست شرکت دارد.
در انواع کارآموزی بصورت پاره‌وقت که بیشتر مناسب دانشجویان و دانش‌آموزان است، علاوه بر ساعت کاری پایین‌تر، مسئولیت کمتری نیز بر عهده کارآموز است. این چنین دوره‌هایی مناسب افرادی است که صرفا نمی‌خواهند یک دانشجوی معمولی باشند بلکه در تلاشند که از زمان خود به نحو احسن استفاده کنند.
۵-کارآموزی دبیرستان
دوره‌ای است که دانش‌آموزان در پایان دوران تحصیل‌شان در دبیرستان، در آن شرکت می‌کنند. اگر بخواهیم از نظر دشواری این نوع کارآموزی را با مدل استاندارد کارآموزی مقایسه کنیم، باید بگوییم که این مدل به مراتب سخت‌تر است. به خصوص زمانی که کارآموز وارد شرکت‌های بزرگ می‌شود. برگزاری این دوره در کشورهای اروپایی معمول است. به عنوان نمونه در انگلستان، وقتی دانش‌آموز بعد از اتمام دوره دبیرستان، تصمیم می‌گیرد که در رشتة پزشکی ادامه تحصیل دهد، به مدت سه تا شش ماه، به یکی از مراکز درمانی که دبیرستان معرفی می‌کند، مراجعه می‌کند و از نزدیک با فضای کار و محیطی که می‌خواهد در آن قرار بگیرد، آشنا می‌شود.
این کار، تاثیر فراوانی در آینده فرد می‌گذارد. ممکن است کارآموز شرایط کار در مرکز درمانی را مناسب خود نبیند و حتی برعکس، ممکن است علاقه‌اش به آن شغل، دوچندان شود و با انگیزه بیشتری به ادامه تحصیل بپردازد. متاسفانه در کشور ما این کار محدود به رشته‌های فنی و حرفه‌ای است و حتی این دوره‌ها نیز با کیفیت مطلوب برگزار نمی‌گردد.
۶-کارآموزی در خارج از کشور یا Intern Abroad
شاید رفتن به سیلیکون ولی یا سان فرانسیسکو برای دوره کارآموزی یک رویای دست نیافتنی باشد اما این چنین کارآموزی‌هایی حتی در کشورهای در حال توسعه، از فرصت‌های طلایی برای یک کارجو محسوب می‌شود. این نمونه از انواع کارآموزی، شامل یک برنامه مفصل کارآموزی در کشوری متفاوت از کشور محل تحصیل یا زندگی کارجو است. به نحوی کارآموز در این نوع از کارآموزی، با محیط چند زبانی و چند فرهنگی روبرو می‌شود و این چالش سازنده‌ای برای یک کارجوی در حال رشد است. این نوع از کارآموزی با فرصت‌های مطالعاتی رابطه تنگاتنگی دارد.
۷-کارآموزی دانشگاهی (با مدرک و بدون مدرک)
دوره کارآموزی متداول در ایران، کارآموزی دانشگاهی است. معمولا دانشجوی کارشناسی رشته‌های مهندسی و فنی، دارای دو واحد کارآموزی معادل ۲۴۰ ساعت می‌باشند که باید در طی مدت تحصیل خود انجام دهند. این دوره‌ها یا با معرفی دانشگاه و یا با انتخاب دانشجو و هماهنگی با کارفرما شروع می‌شود و معمولا در این دوره ۲۴۰ ساعته که در تابستان انجام می‌گیرد، یک پروژه خاص و عملیاتی به دانشجو سپرده می‌شود و دانشجو پس از پایان دوره، گواهی معتبر دانشگاهی دریافت می‌کنند.
البته ممکن است مدرکی دال بر پایان دوره کارآموزی از دانشگاه یا شرکت به دانشجو تعلق نگیرد اما چه با وجود مدرک و چه بدون آن، شما می‌توانید از آن در تکمیل رزومه خود استفاده کنید. بیش از آنکه مدرک برای کارفرمایان مهم باشد، میزان توانمندی‌ها و نحوه ارائه آنها اهمیت دارد.
۸-کارآموزی با حقوق و بدون حقوق
شرکت‌های ایرانی، معمولا برای جذب کارآموز به دنبال کمترین هزینه هستند و سعی می‌کنند حتی دوره‌های کارآموزی خود را بدون پرداخت حقوق برگزارکنند. این که شرکتی به کارآموزان خود حقوق پرداخت کند یا خیر، بستگی به برند شرکت، اندازه شرکت و سیاست‌های آنها در جذب نیرو دارد. کارآموزی با حقوق، در شرکت‌ها و سازمان‌هایی وجود دارد که منابع مالی کافی برای پرداخت حقوق به کارآموز در هنگام کار را داشته باشند.
طبق گزارش the balance careers، اکثر شرکت هایی که در مجله فورچون رتبه بندی شده اند، به کارآموزان خود حقوق پرداخت می‌کنند. این شرکت‌ها، استدلال پرداخت حقوق به کارآموزان را چنین عنوان می‌کنند که:
«ما می‌خواهیم کارآموزان را در همه موقعیت‌های شغلی بررسی کنیم و در قسمت‌های مختلف به کار بگیریم تا ظرفیتشان را به عنوان کارمندان بالقوه تمام وقت ارزیابی کنیم و بهترین‌هایشان را برای استخدام جذب کنیم.»
به گزارش سایت کاریابی Glassdoor، در رابطه با بالاترین حقوق های پرداختی به کارآموزان، شرکت فیسبوک با پرداخت مبلغ ۸۰۰۰ دلار در ماه (۹۶ هزار دلار در سال) به کارآموزان خود صدرنشین است. در این گزارش از استارتاپ‌های تازه تأسیس اثری نیست. در نظر داشته باشید که تمامی کارآموزان این شرکت‌ها، حقوق‌های یکسان دریافت نمی‌کنند. به عنوان مثال، کارآموزانی که کارهای دفتری را انجام می‌دهند، دستمزدی به مراتب پایین تر از دیگران می‌گیرند. ادامه لیست شرکت Glassdoor بدین ترتیب است:
- فیسبوک: میانگین پرداخت ماهانه: ۸۰۰۰ دلار
- مایکروسافت: میانگین پرداخت ماهانه: ۷۱۰۰ دلار
- آمازون: میانگین پرداخت ماهانه: ۶۴۰۰ دلار
- اپل: میانگین پرداخت ماهانه: ۶۴۰۰ دلار
- بلومبرگ: میانگین پرداخت ماهانه: ۶۴۰۰ دلار
- یاهو: میانگین پرداخت ماهانه: ۶۰۸۰ دلار
- گوگل: میانگین پرداخت ماهانه: ۶۰۰۰ دلار
- انویدیا: میانگین پرداخت ماهانه: ۵۴۴۰ دلار
- ادوبی: میانگین پرداخت ماهانه: ۵۱۲۰ دلار
- کوالکام: میانگین پرداخت ماهانه: ۵۰۴۰ دلار
گاهی شرکت‌ها و سازمان‌ها با توجه به این که منابع مالی محدودی دارند، به کارآموزان خود دستمزدی نمی‌دهند. در کشور ما هم اغلب همین‌گونه است یا اگر حقوقی پرداخت کنند، بسیار بسیار کمتر از حقوق کارکنان شرکت می‌باشد. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، تجربه و مهارت‌های ارزشمندی هستند که شما در طول مدت کارآموزی، می‌توانید کسب کنید و آنها را در آینده و در محیط کاری خود به کار بگیرید.
همانطور که در مقاله کارآموزی در ۱۰ شرکت برتر عنوان شد، دو شرکت اول در کارآموزی براساس کیفیت و رضایت کارآموزان، کمترین حقوق را به کارآموزان خود می‌دهند اما خروجی نهایی آن ها پس از دوره کارآموزی، به نحوی است که باعث شده این دو شرکت در رتبه اول قرار بگیرند.
تفاوت کارآموزی در شرکت های بزرگ و کوچک
۹-کارآموزی تمرین محور یا Practicum
این دوره با هدف ارائه تجربیات عملی و کاربردی دانشجویان در موضوعی که فقط در دانشگاه مورد بحث بوده، برگزار می‌گردد. تاکید این نوع از کارآموزی بر تمرین، تمرین و تمرین(Practice) است و همین موضوع باعث این نوع نامگذاری شده است. این نوع کارآموزی مانند دوره‌های اینترنی دانشجویان پزشکی است بدین صورت که برای مشاهدات تجربی بیش از فعالیت تأکید دارد.
۱۰-کارآموزی استارتاپی
یکی از انواع کارآموزی که به تازگی بسیار رایج شده است، کارآموزی در محیط استارتاپی است. امروزه بسیاری از افراد تحصیل کرده قصد دارند که شرکتی نوپا را با قبول همه ریسک‌های موجود، تاسیس کنند و روز به روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود. به همین دلیل، تقاضای کارآموزی در شرکت‌های استارتاپی بیشتر از حد متوسط شده‌است. اگر میخواهید در حوزه‌ی فناوری اطلاعات، تکنولوژی و دیجیتال فعالیت داشته باشید، کارآموزی در یک شرکت استارتاپی گزینه بسیار مناسبی برای شما خواهد بود. احتمال استخدام و ارتقای جایگاه شغلی شما در صورت رضایت شرکت، بسیار زیاد است. چرا که سرعت رشد یک استارتاپ خوب به شکل تصاعدی بالا می‌رود.
۱۱-کارآموزی غیرانتفاعی(کارهای داوطلبانه و عام المنفعه)
تصمیم گیری برای اختصاص مهمترین سرمایه خود یعنی زمان به کارهای غیرانتفاعی یک تصمیم بزرگ است. حضور داوطلبانه و بعضا عام‌المنفعه به عنوان کارآموز، می‌تواند یک دوره آزمایشی خوب برای شما و مؤثر بر رزومه‌تان باشد. در حالی که ممکن است دوستان‌تان در شرکت‌های بزرگی مشغول به کارآموزی یا مشارکت در پروژه‌های بزرگی باشند، شما می‌توانید تجربه کاری متفاوتی را در این سازمان‌ها بدست آورید. سازمان هایی مانند YMCA، صندوق حیات وحش جهانی و بنیاد آرزوها همیشه به دنبال افرادی پرشور و خیّر هستند.
انجام کارآموزی برای یک سازمان غیرانتفاعی، متفاوت از کارآموزی در یک سازمان با گردش مالی زیاد است. در یک سازمان غیرانتفاعی، صاحبان آنها هیچ سهمی از سازمان ندارند و هیچ کسی در سود یا زیان سالیانه‌ای که توسط سازمان تعیین می‌شود، سهیم نیست. سازمان‌های غیرانتفاعی شامل موارد زیر هستند:
- مؤسسه‌های خیریه
- دانشگاه‌ها و انجمن‌ها
- سازمان‌های دولتی
- نهادهای دینی و مذهبی
- بعضی از بیمارستان‌ها
از آنجا که هدف این سازمان‌ها کسب درآمد نیست، در عوض آنها بیشتر روی ارائه خدمات تمرکز می‌کنند. کارآموزان معمولاً هنگام کار در این گونه سازمان‌ها، حقوق دریافت نمی‌کنند اما تجربه گران‌بها و ارزشمندی را بدست می‌آورند. انجام کارآموزی در یک سازمان غیرانتفاعی، مهارت‌های بسیار مفیدی را برای کارجویان فراهم می‌کند که مورد نیاز کارفرمایان در هنگام استخدام افراد است.
۱۲-کارآموزی مجازی
کارآموزی مجازی که گاهی اوقات به آن کارآموزی از راه دور یا کارآموزی آنلاین نیز می‌گویند، جدیدترین مدل کارآموزی است. در حال حاضر که شرکت‌ها بصورت دورکاری به فعالیت خود می‌پردازند، این مدل از کارآموزی، بیشتر مورد توجه کارفرمایان قرار گرفته و آنها می‌توانند آموزش‌های اولیه را به کارآموزان خود بصورت مجازی و با کمترین هزینه ارائه دهند. برای حضور در دوره کارآموزی مجازی، نیازی به حضور شما در محل کار نیست. این نوع کارآموزی، برای مشاغلی مانند بازاریابی دیجیتال، امور پشتیبانی، CRM، تولید محتوا، IT و … که به صورت برخط انجام می‌شود، مناسب است.
جمع بندی
امروزه رقابت، یک امر اجتناب ناپذیر بین شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف است و کارفرمایان در تلاشند که روز به روز به دستاوردهایشان، چه علمی و چه مالی افزوده شود. از این رو آنها به دنبال افراد فعال و کارآمد برای شرکتشان هستند که آنها را در رسیدن به اهدافشان یاری کند. همچنین اولویت‌شان در استخدام کارجو، با کسانی است که تجربه کاری بیشتری دارند و دوره‌های آموزشی بیشتری را مرتبط با حوزه کاری‌شان گذرانده‌اند.
شرکت در انواع دوره‌های کارآموزی و کارورزی، یکی از بهترین راه‌هایی است که می‌توانید مهارت‌های خود را افزایش دهید و همچنین تجربه‌ای در محیط کار بدست آورید. قبل از ورود به دوره‌های کارآموزی، ابتدا شرایط خود را بسنجید و ببینید که در چه موقعیتی قرار دارید. پاسخ به سؤالات زیر می‌تواند به شما در پیدا کردن بهترین دوره کارآموزی کمک کند.
- آیا دانشجو هستید یا فارغ‌التحصیل؟
- آیا حقوق کارآموزی برای شما مهم است یا اهمیتی ندارد؟
- آیا میخواهید در کنار کارآموزی به فعالیت دیگری بپردازید یا تمام وقت خود را صرف آن کنید؟
- آیا علاقه‌مند به حضور در سازمان‌های غیرانتفاعی و عام‌المنفعه هستید یا خیر؟
- آیا برای شما مهم است که در محیط کار، کارآموز باشید یا در خانه به صورت دورکاری؟
- آیا موقعیتی برای شما پیش آمده که بتوانید به خارج از کشور بروید و آنجا دورة کارآموزی را بگذرانید؟
و ده‌ها سوال دیگر که باید از خود بپرسید تا ایده‌آل‌ترین گزینه را انتخاب کنید. انتخاب مناسب‌ترین آنها، تاثیر فراوانی در آینده شغلی شما خواهد داشت و باعث لذت بردن شما از کار و افزایش روحیه مثبت در شما خواهد شد.
منابع:
