تست هوش | از تعریف تا انواع آن

تست‌های هوش که به تست‌های “ضریب هوشی” نیز معروف هستند، به اشکال مختلفی ارائه می‌شوند. آنها می‌توانند به تشخیص ناتوانی‌های ذهنی یا سنجش پتانسیل فکری افراد کمک کنند. در این مقاله به بررسی انواع تست هوش می‌پردازیم و تاریخچه‌ آن‌ها را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

تعریف هوش

بهره هوشی (IQ) روشی برای سنجش هوش انسان است. در فارسی گاهی به اشتباه آن را ضریب هوشی می‌نامند. بهره هوشی عددی با میانگین ۱۰۰ و انحراف معیار ۱۵ در نظر گرفته می‌شود. از این رو در رده‌بندی و تقسیم هوش، به صورت میانگین نزدیک 70 درصد از مردم دارای هوش میانه، 12 درصد هوش بالاتر از میانه، 2 درصد بسیار باهوش و 1 درصد افراد برگزیده را دربرمی‌گیرند.

تاریخچه تست IQ

آلفرد بینه روانشناس فرانسوی اولین تست هوش را در اوایل دهه 1900 ایجاد کرد. با این حال، تست هوش مدرن، از کارهای هنری هربرت گدارد سرچشمه می گیرد. گدارد روانشناسی بود که در سال 1899 دکترای خود را در رشته روانشناسی از دانشگاه کلارک گرفت. او آزمون بینه را از فرانسوی به انگلیسی ترجمه کرد. این آزمون برای آزمایش عملکردهای فکری اساسی در کودکان مدرسه‌ای و تشخیص سلامت روان مورد استفاده قرار گرفت.

گدار در تاریخ روانشناسی به عنوان شخصیتی بحث برانگیز شناخته می‌شود. چرا که او اظهار کرده بود افرادی با ضریب هوشی پایین نباید تولید مثل کنند! خوشبختانه جامعه مدرن انسانی تا حد زیادی از چنین دیدگاه‌هایی عبور کرده و آن‌ها را کنار گذاشته است. امروزه انواع تست هوش بسیاری وجود دارد که برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما بیشتر آنها برای کمک به تشخیص ناتوانی‌های یادگیری استفاده می‌شوند.

بررسی انواع تست هوش

از زمان تست های بحث‌برانگیز بینه گدارد، روانشناسان، آزمایش‌های مختلفی را طراحی کرده‌اند. این تست‌ها اکثرا برای کودکان دبستانی در نظر گرفته شده‌اند، اما برخی ممکن است برای بزرگسالان استفاده شوند.

رایج ترین انواع تست هوش عبارتند از:

تست هوش ریون (Raven’s Progressive Matrices)

یکی از معتبرترین انواع تست هوش، تست هوش ریون است که هوش فرد را به طور مناسبی اندازه گیری کرده و توانایی استدلال و حل مسئله را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. همین الان می‌توانید این مدل از تست آی کیو را در سایت دانشکار انجام دهید! هوش سیال، جزء اصلی تست هوش ریون است که اطلاعاتی کلی از فرد ارائه می‌دهد. ریون از مشهورترین تست‌های هوش است که از آن به عنوان آزمون هوش تصویری نیز یاد می شود.

پایه و اساس تست معتبر ریون، تصاویر انتزاعی است و قدرت هوشی فرد بدین وسیله سنجیده می‌شود. در این تست، معمولا اشکال جداگانه ای در اختیار فرد قرار می گیرد که فرد باید با یک توالی خاصی این تصویر را تکمیل کند.

مقیاس هوش استانفورد-بینه (Stanford-Binet Intelligence Scale)

آزمون استنفورد بینه آزمونی است که برای سنجش هوش از طریق پنج عامل توانایی-شناختی انجام می شود. این پنج عامل عبارتند از استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری- فضایی و حافظه کاری. در این نوع از انواع تست هوش، پاسخ‌های کلامی و غیرکلامی، هر دو اندازه‌گیری می‌شوند. به هر یک از پنج عامل، مقیاسی اختصاص می‌یابد و امتیاز نهایی به عنوان ضریب هوش یا IQ شناخته می‌شود.

آزمون Stanford-Binet یکی از معتبرترین آزمون های استاندارد شده است که در حال حاضر در مبحث آموزش استفاده می شود. این آزمون در طول تاریخ صدساله خود، بازنگری‌های بسیاری را پشت سر گذاشته و در حالی که بدون شک، مشکلاتی در آن وجود دارد، اکثر نتایج به عنوان نتایجی دقیق تلقی می‌شوند. یعنی افرادی که نمرات بالایی دارند معمولا بااستعداد، و افرادی که نمرات پایینی در آزمون استنفورد بینه دارند اغلب با نوعی ناتوانی شناختی روبرو هستند.

هوش غیرکلامی جهانی (Universal Nonverbal Intelligence)

آزمون جهانی هوش غیرکلامی یا به اختصار UNIT، یک معیار سنجش هوش عمومی و سه توانایی شناختی اساسی – حافظه، استدلال سیال، و استدلال کمی – است که به صورت فردی اجرا می‌شود. در میان انواع تست هوش این تست، مختص کودکان و نوجوانان بین 5 تا 21 سال و 11 ماه است.

فرمت پاسخ در این تست کاملاً غیرکلامی است. این باعث می‌شود آزمون، برای ارزیابی دانش آموزان بدون توجه به مهارت انگلیسی، شنوایی، پیشینه فرهنگی یا مهارت های زبانی آنها مفید باشد. به این ترتیب،  UNIT یک ارزیابی منصفانه از افراد مختلف از نظر فرهنگی و زبانی ارائه می دهد.

هوش غیرکلامی توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات و حل مسائل با استفاده از استدلال بصری یا عملی است. به عبارت دیگر، این هوش، توانایی درک جهان و عملکرد، بدون استفاده از کلمات را شامل می‌شود.

در مدرسه، هوش غیرکلامی دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا مسائل پیچیده را بدون تکیه یا محدود شدن به توانایی‌های زبانی تجزیه و تحلیل و حل کنند. بسیاری از مفاهیم ریاضی، مسائل فیزیک، علوم کامپیوتر و مسائل علمی به مهارت های استدلال قوی نیاز دارند.

در خارج از مدرسه، هوش غیرکلامی ممکن است به عنوان “عقل سلیم” توصیف شود. در حالی که یک فرد با عقل سلیم ممکن است در یک تست معمولی IQ امتیاز بالایی کسب کند یا نکند، اما این عقل سلیم است که ما را در زندگی روزمره کمک می‌کند.

مقیاس های توانایی افتراقی (Differential Ability Scales)

مقیاس توانایی افتراقی (DAS) یک مجموعه استاندارد ملی در ایالات متحده است. در نسخه دوم آن، این آزمون می تواند برای کودکان 2 سال و 6 ماه تا 17 سال و 11 ماه در طیف وسیعی از سطوح رشدی اجرا شود.

خرده‌آزمون‌های تشخیصی این تست، انواع توانایی‌های شناختی از جمله حافظه کاری کلامی و دیداری، حافظه فوری و تأخیری، تشخیص و تطبیق بصری، سرعت پردازش و نام‌گذاری، پردازش واج‌شناختی و درک مفاهیم پایه‌ای اعداد را اندازه‌گیری می‌کنند. نسخه اولیه این تست، توسط کالین دی. الیوت در سال 1990 منتشر شد.

در حال حاضر، در نسخه دوم این تست، توانایی‌های شناختی کودکان در هنگام یادگیری، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. نتایج این تست و امتیازات به دست آمده، به تصمیم‌گیری در مورد مداخله‌های آموزشی برای کودکان کمک می‌کند.

خرده‌آزمون های اصلی، توانایی فرد در استدلال کلامی، استدلال غیر کلامی و توانایی‌های فضایی را ارزیابی می‌کنند و خرده آزمون‌های تشخیصی، فرآیندهایی مانند حافظه، سرعت پردازش و توانایی‌های یادگیری ابتدایی مدرسه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

تست هوش وکسلر (Wechsler Individual Achievement Test)

تست هوش وکسلر، برای اندازه‌‌گیری بهره‌ هوشی کودکان استفاده می‌شود. این تست توسط دکتر دیوید وکسلر، رئیس بخش روانپزشکی بیمارستانی در نیویورک طراحی شده است.

در جدیدترین نسخه‌ این تست، مقیاس‌هایی برای اندازه‌گیری هوش فضایی- بصری، استدلال سیال، حافظه‌ی فعال بصری، قابلیت نام‌گذاری و حافظه توأم بصری- کلامی تدوین شده است.

این آزمون، برای ارزیابی نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان در زمینه هوش و توانایی ذهنی و شناختی آن‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد و کودکان هم‌سن و سال را با هم مقایسه می‌کند. گرچه تست هوش وکسلر به خوبی می تواند میزان هوش کودکان را اندازه‌گیری کند، اما کسب موفقیت و نمره بالا در آن نمی‌تواند تضمینی برای موفقیت یا شکست دانش‌آموزان در تحصیل و موقعیت‌های شغلی آینده آنان باشد.

معمولا مدارس خصوصی، تیزهوشان و برخی دیگر از مدارس که مایل به جذب دانش‌آموزان باهوش هستند از تست هوش وکسلر در حین ورود به دبیرستان، کلاس ششم و کلاس نهم استفاده می کنند. نتایج این تست به عنوان استعداد تحلیلی شناخته می‌شود.

نمرات تست هوش

بر اساس گزارش موسسه ملی سلامت کودک و توسعه انسانی آمریکا که منبع معتبری در این زمینه محسوب محسوب می‌شود، 85 درصد از کودکان کم توان ذهنی نمرات IQ بین 55 تا 70 دریافت می کنند. نمره 100 متوسط ​​در نظر گرفته می‌شود.

نمره بالای 100، معمولاً با هوش بالا مرتبط است. هوش افراطی 130 یا بالاتر است. نمره بالا معمولاً به این معنی است که فرد دارای پتانسیل زیادی است، نه اینکه به طور خاص “باهوش” است.

فردی که نمره زیر 100 را کسب کند، دارای هوش «زیر متوسط» در نظر گرفته می شود. نمرات بسیار پایین، زیر 70 معمولاً باعث نگرانی است. آنها ممکن است نشان دهنده یک ناتوانی یادگیری اساسی باشند.

نکته آخر

تست ضریب هوشی تنها یک راه برای اندازه گیری هوش افراد است. هنگام تشخیص ناتوانی ذهنی، پزشک به آزمایش‌ها و مشاهدات دیگر نیز تکیه می‌کند. مطمئنا انواع تست هوش از ارزش زیادی برخوردارند، اما مهم است که به آنها به عنوان تنها معیار سنجش هوش اعتماد نکنید.

تعریف هوش چیست؟

هوش شامل یک سری مهارت های ذهنی مثل حل مسئله، استدلال، یادگیری و … می‌شود که به روش‌های مختلفی اندازه گیری می‌شود.

تست هوش چه انواعی دارد؟

تست هایی مثل ریون، وکسلر، مقیاس هوش استانفورد-بینه، هوش غیر کلامی، مقیاس های توانایی افتراقی از انواع تست هوش هستند.